Yurt Dışı Boşanma Kararının Tanınması ve Tenfizi - Samsun Boşanma Avukatı

Yurt Dışında Alınan Boşanma Kararının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi

Yurt dışında evliliklerini sonlandıran Türk vatandaşları veya Türk vatandaşı olan eşlerden biri, Türkiye'deki hukuki durumlarını netleştirmek ve resmi makamlar nezdinde bekar statüsü kazanmak için, yabancı mahkeme kararının Türkiye'de de geçerli sayılmasını sağlamak zorundadır. Aksi takdirde, yurt dışında boşanmış olsalar dahi, Türk hukukuna göre hala evli kabul edilirler. İşte bu sürecin hukuki adı, yurt dışında alınan boşanma kararının Türkiye'de tanınması ve tenfizi olarak bilinir. Bu işlem, sadece yasal statüyü değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda soyadı değişikliği, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi ve boşanmanın diğer hukuki sonuçlarının Türkiye'de de uygulanabilir hale gelmesi açısından hayati önem taşır.

Bu makalede, yurt dışında alınan boşanma kararının Türkiye'de tanınması ve tenfizinin ne anlama geldiğini, aralarındaki farkları, bu sürecin hukuki dayanaklarını, hangi şartların arandığını, başvuru sürecini ve bu konuda sıkça sorulan soruları ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.

Tanıma ve Tenfiz Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?

Yurt dışında alınan bir boşanma kararının Türkiye'de geçerli sayılması için başvurulacak iki temel hukuki yol vardır: tanıma ve tenfiz. Bu iki kavram, birbirine benzese de, hukuki sonuçları açısından önemli farklar taşır.

Tanıma (Tanınma):
- Tanım: Yabancı mahkeme kararının, Türk hukuk sisteminde kesin hüküm gücü taşımasının kabul edilmesidir. Tanıma, boşanma kararının Türkiye'de de geçerli sayılmasını ve nüfus kayıtlarına işlenmesini sağlar.
- Sonuç: Boşanma kararının tanınmasıyla birlikte, tarafların evlilik birliğinin sona erdiği ve bekar statüsüne geçtiği Türkiye'de de hukuken tescil edilir. Soyadı değişikliği gibi kişisel duruma ilişkin sonuçlar da tanıma kararıyla uygulanabilir hale gelir.
- Uygulama Alanı: Sadece boşanma, evliliğin butlanı (geçersizliği) gibi kişisel duruma ilişkin kararların Türkiye'de tanınması yeterlidir.
Tenfiz (Tenfiz-Yürürlüğe Koyma):
- Tanım: Yabancı mahkeme kararının, sadece kesin hüküm gücüne sahip olmasının değil, aynı zamanda kararda yer alan icrai hükümlerin (örneğin nafaka, velayet, tazminat gibi) Türkiye'de de icra edilebilir hale gelmesinin kabul edilmesidir.
- Sonuç: Tenfiz kararı alındığında, yabancı mahkemenin belirlediği nafaka miktarı veya velayet düzenlemesi gibi hükümler, tıpkı bir Türk mahkemesi kararı gibi Türkiye'deki icra daireleri aracılığıyla yerine getirilebilir.
- Uygulama Alanı: Yabancı kararda icrai hükümler varsa (örneğin nafaka ödenmesi, tazminat ödenmesi, velayetin belirlenmesi), bu hükümlerin Türkiye'de uygulanabilmesi için tenfiz kararı alınması zorunludur.

Sadece boşanma kararı alınmışsa ve nafaka, tazminat gibi icrai hükümler içermiyorsa, sadece tanıma davası açılması yeterlidir. Ancak icrai hükümler de varsa, hem tanıma hem de tenfiz hükmü birlikte istenir.

Yurt Dışı Boşanam Kararının Tanınması Hukuki Dayanak ve Başvuru Yolları

Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye'de tanınması ve tenfizi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) ile düzenlenmiştir. Bu kanuna göre, başvuru iki şekilde yapılabilir:

Tanıma/Tenfiz Davası: Yabancı boşanma kararının tanınması veya tenfizi için, kararı alan taraflardan biri veya her ikisi tarafından Türkiye'de Aile Mahkemesi'nde dava açılması gerekir.
Nüfus Hizmetleri Kanunu'na Göre Tanınma (Basitleştirilmiş Yöntem): 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'na 2017 yılında eklenen bir madde ile, belirli şartlar altında yabancı boşanma kararlarının doğrudan nüfus müdürlüklerinde tescili mümkün hale gelmiştir.

MADDE 27/A – Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir. Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır. Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenir."

Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler

Başvuru yolu ne olursa olsun, yabancı boşanma kararının Türkiye'de tanınması için temin edilmesi gereken temel belgeler şunlardır:

Apostil Şerhi Alınmış Boşanma Kararı: Yabancı mahkeme kararının aslının veya onaylı örneğinin, alındığı ülkenin ilgili makamlarından apostil şerhi (Lahey Sözleşmesi'ne taraf ülkeler için) veya konsolosluk onayı (taraf olmayan ülkeler için) ile tasdik edilmiş olması gerekir.
Kararın Tercümesi: Yabancı dildeki kararın, Türkiye'deki bir yeminli tercüman tarafından Türkçe'ye çevrilmiş ve noter tarafından onaylanmış olması gerekir.
Kesinleşme Şerhi: Kararın kesinleştiğini gösteren belgenin aslı veya onaylı örneği.
Kimlik Belgeleri: Tarafların kimlik belgeleri.

Yurt Dışında Alınan Boşanma Kararının Türkiye'de Tanınması Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yurt dışında boşandım ama Türkiye'de hala evli görünüyorum, ne yapmalıyım?

Bu durumda, yabancı boşanma kararınızın Türkiye'de tanınması veya tenfizi için bir avukat aracılığıyla dava açmanız veya şartları sağlıyorsanız nüfus müdürlüğüne başvurmanız gerekir. Aksi takdirde, Türkiye'de yasal olarak evli kabul edilmeye devam edersiniz.

2. Tanıma davası ne kadar sürer?

Tanıma davalarının süresi, mahkemenin iş yüküne, tebligat süreçlerinin hızına ve dava dosyasına göre değişir. Genellikle birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir.

3. Tek başıma tanıma davası açabilir miyim?

Evet, yurt dışında boşanma kararını alan eşlerden biri, tek başına diğer eşi davalı göstererek tanıma davası açabilir.

4. Eşimle anlaşmalı boşandık, yine de tanıma davası açmak zorunda mıyız?

Eğer yabancı mahkeme kararında nafaka veya velayet gibi icrai hükümler yoksa ve her iki eş de başvuruyu birlikte yapmayı kabul ediyorsa, dava açmanıza gerek kalmadan doğrudan nüfus müdürlüğüne başvurarak tanıma işlemini gerçekleştirebilirsiniz.

5. Apostil şerhi nedir ve nereden alınır?

Apostil şerhi, bir belgenin gerçekliğini tasdik eden ve Lahey Sözleşmesi'ne taraf ülkeler arasında geçerli olan bir onay biçimidir. Boşanma kararının alındığı ülkenin yetkili makamlarından (genellikle adalet veya dışişleri bakanlıkları) alınır.

6. Tenfiz davası ne için gereklidir?

Tenfiz davası, yabancı mahkeme kararında yer alan nafaka, velayet, tazminat gibi hükümlerin Türkiye'de icra edilebilir hale gelmesi için gereklidir. Sadece boşanma kararının tanınması, bu hükümleri Türkiye'de uygulanamaz kılar.