Tanıma Tenfiz Davası - Samsun Avukat

Tanıma Tenfiz Davası: Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye'de Geçerliliği

Küreselleşen dünyamızda insanlar farklı ülkelerde eğitim almakta, çalışmakta, evlenmekte ve yaşamlarını sürdürmektedir. Bu durum, yabancı ülkelerde alınan mahkeme kararlarının Türkiye'de de hukuki sonuç doğurması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. İşte tam da bu noktada tanıma tenfiz davası devreye girer. Yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş bir kararın Türkiye'de hukuki geçerlilik kazanması ve icra edilebilir hale gelmesi için açılan bu dava, özellikle uluslararası evlilikler, boşanmalar, miras ve nafaka gibi konularda büyük önem taşır.

Tanıma ve Tenfiz Kavramları: Aralarındaki Fark Nedir?

Tanıma ve tenfiz kavramları genellikle birlikte anılsa da, aralarında önemli bir fark vardır:

Tanıma (Recognition):
Yabancı bir mahkeme kararının Türkiye'de kesin hüküm etkisi yaratması, yani o kararda belirtilen hukuki durumun Türkiye'de de geçerli olduğunun kabul edilmesidir. Tanıma, kararın içeriğindeki hukuki sonucun tanınması anlamına gelir ve genellikle ilamın icra edilmesi ihtiyacı olmayan durumlarda (örneğin, bir boşanma kararının sadece tarafların boşanmış sayılması için) söz konusu olur. Tanıma kararı ile yabancı mahkeme kararı, Türkiye'deki aynı türdeki bir mahkeme kararı gibi kabul edilir ve ilgili nüfus kayıtlarına işlenebilir.
Tenfiz (Enforcement):
Yabancı bir mahkeme kararının Türkiye'de icra edilebilir hale gelmesidir. Tenfiz, kararın içeriğinin zorla yerine getirilmesi gereken durumlarda (örneğin, nafaka alacağının tahsili, tazminat ödenmesi, velayet kararının uygulanması) talep edilir. Tenfiz kararı alındığında, yabancı mahkeme kararı Türk icra hukuku kurallarına göre yerine getirilebilir.

Kısacası, tanıma bir kararın varlığını ve hukuki sonucunu kabul etmekken, tenfiz o kararın gereğini zorla yerine getirme yetkisini elde etmektir. Bir kararın tenfiz edilebilmesi için öncelikle tanınması gerekir. Ancak her tanınan karar tenfiz edilmeyebilir; tenfiz için kararın icra edilebilir bir nitelik taşıması ve bazı ek şartları sağlaması gerekir.

Tanıma ve Tenfiz Davasının Hukuki Dayanağı

Tanıma tenfiz davaları, Türkiye'de 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) ile düzenlenmektedir. MÖHUK'un 50. ve devamı maddeleri, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfiz edilmesi için gerekli şartları ve usulü belirler. Bu kanun, yabancılık unsuru taşıyan hukuki uyuşmazlıklarda uygulanacak kuralları içerir ve uluslararası özel hukukun temel taşlarından biridir.

Hangi Mahkeme Kararları Tanıma ve Tenfize Konu Olur?

Genellikle aşağıdaki türdeki yabancı mahkeme kararları tanıma tenfize konu olabilir:

Boşanma kararları: Yabancı ülkelerde yapılan boşanmaların Türkiye'de resmiyet kazanması için en sık açılan tanıma davalarıdır.
Nafaka kararları: Yabancı ülkede hükmedilen nafaka alacaklarının Türkiye'de tahsili için tenfiz davaları açılır.
Velayet ve kişisel ilişki (görüşme) kararları: Çocukların velayeti veya ebeveynleriyle kişisel ilişki kurulmasına dair yabancı mahkeme kararlarının Türkiye'de uygulanması için tenfiz gereklidir.
Miras kararları: Yabancı bir ülkedeki miras paylaşımına veya mirasçılığa ilişkin kararların Türkiye'deki miras işlemleri için tanınması gerekebilir.
Tazminat kararları: Yabancı mahkemelerce hükmedilen maddi veya manevi tazminatların Türkiye'de icra edilmesi için tenfiz şarttır.
Evlat edinme kararları: Yabancı ülkede yapılan evlat edinme işlemlerinin Türkiye'de geçerlilik kazanması için tanıma davası açılır.
Ticari uyuşmazlıklar ve alacak davaları: Yabancı mahkemelerde görülen ticari davalar sonucunda verilen alacak kararlarının Türkiye'de icra edilmesi için tenfiz davası açılması gerekir.

Tanıma ve Tenfiz Davası İçin Gerekli Şartlar

MÖHUK'a göre, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi için belirli şartların yerine getirilmesi zorunludur:

Kesinleşmiş Bir Mahkeme Kararı Olması: Yabancı mahkeme kararının verildiği ülkede kesinleşmiş olması gerekir. Yani, ilgili mahkeme kararının olağan kanun yollarının (istinaf, temyiz vb.) tükenmiş olması veya bu yollara başvurma süresinin geçmiş olması gerekmektedir. Kararın kesinleştiğine dair bir belgenin (apostil veya konsolosluk onayı ile) sunulması zorunludur.
Kararın Türk Kamu Düzenine Açıkça Aykırı Olmaması: Yabancı mahkeme kararının içeriği, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel hukuk ilkelerine, ahlak kurallarına ve kamu düzenine açıkça aykırı olmamalıdır. Örneğin, köleliği öngören, cinsiyet eşitliğine aykırı veya temel hak ve özgürlükleri ciddi şekilde ihlal eden bir karar tanınmaz veya tenfiz edilmez.
Kararın Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmemesi: Yabancı mahkeme kararının konusu, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine giren bir husus olmamalıdır. Örneğin, Türk Medeni Kanunu'na göre taşınmazlara ilişkin davalar yalnızca taşınmazın bulunduğu ülke mahkemelerinde görülebilir. Türkiye'deki bir taşınmaza ilişkin yabancı mahkeme kararı tanınmaz veya tenfiz edilmez.
Hükmü Veren Mahkeme ile Talep Edilen Tenfiz Arasında Fiili veya Kanuni Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Bulunması: Türkiye ile yabancı ülke arasında, yargı kararlarının tanınması ve tenfizi konusunda bir anlaşma bulunması veya o ülkenin Türk mahkeme kararlarını tanıması/tenfiz etmesi yönünde fiili bir uygulamasının bulunması gerekir. Bu şart, ülkeler arası hukuki işbirliğinin önemini vurgular.
Savunma Hakkına Uygunluk (Usulüne Uygun Tebligat): Hakkında karar verilen kişinin, yabancı mahkemedeki yargılama sürecine usulüne uygun şekilde davet edilmiş olması ve savunma hakkını kullanma imkanına sahip olması gerekmektedir. Eğer kişi, yabancı ülkedeki dava sürecinden haberdar edilmemiş veya savunma hakkı kısıtlanmışsa, karar Türkiye'de tanınmaz veya tenfiz edilmez.

Tanıma ve tenfiz davası Yetkili Mahkeme Neresidir?

Dava, Türkiye'de davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki Aile Mahkemesi'nde (boşanma, nafaka, velayet gibi aile hukukuna ilişkin kararlar için) veya Asliye Hukuk Mahkemesi'nde (diğer hukuki uyuşmazlıklara ilişkin kararlar için) açılır. Eğer davalının Türkiye'de ikametgahı yoksa, dava davacının yerleşim yeri mahkemesinde veya Türkiye'de yerleşim yeri yoksa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinde açılabilir.

Tanıma ve Tenfiz Davası Gerekli Belgelerin Nelerdir?

Davacı, yabancı mahkeme kararının aslı veya onaylı örneğini, kararın kesinleştiğini gösteren belgeyi ve tüm bu belgelerin yeminli tercümesini (Türkçe'ye çevrilmiş hali) mahkemeye sunmalıdır. Ayrıca, kararın alındığı ülke ile Türkiye arasında karşılıklılık olup olmadığını gösteren Dışişleri Bakanlığı veya Adalet Bakanlığı yazısı da talep edilebilir. Belgelerin apostil şerhi taşıması veya ilgili Türk Konsolosluğu tarafından onaylanmış olması önemlidir. Yabancı Mahkeme Kararının Aslı veya Apostilli/Onaylı Sureti ,Kararın Kesinleştiğini Gösteren Belge (Apostilli/Onaylı), Tüm Belgelerin Yeminli Tercümesi, Tarafların Kimlik Bilgileri, Vekaletname vb.

Tanıma ve Tenfiz Davasında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Apostil nedir ve neden gereklidir?

Apostil, bir belgenin gerçekliğinin tasdik edilerek başka bir ülkede yasal olarak kullanılabilmesini sağlayan bir onay şerhidir. Yabancı bir mahkeme kararının Türkiye'de tanınması veya tenfiz edilmesi için genellikle apostil şerhi taşıması gerekir. Bu, belgenin sahteliğini önler ve uluslararası dolaşımda geçerliliğini sağlar. Apostil, Lahey Konvansiyonu'na üye ülkeler arasında geçerlidir.

2. Tanıma tenfiz davaları ne kadar sürer?

Davanın süresi, mahkemenin iş yüküne, belgelendirme sürecinin eksiksizliğine, davalının cevap süresine ve olası itirazlara göre değişebilir. Genellikle birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir. Bazı durumlarda daha kısa veya daha uzun sürmesi de mümkündür.,

3. Karşı tarafın Türkiye'de avukatı yoksa ne olur?

Davalının Türkiye'de ikametgahı veya bilinen bir adresi yoksa, tebligat işlemleri uluslararası tebligat kurallarına göre yapılır. Bu durum, süreci uzatabilir. Gerekirse ilanen tebligat yoluna da başvurulabilir.

4. Yabancı ülkede boşanmış biri, Türkiye'de tekrar evlenebilir mi?

Yabancı ülkede boşanmış bir kişinin Türkiye'de tekrar evlenebilmesi için, yabancı mahkeme kararının Türkiye'de tanınmış olması gerekir. Tanıma kararı olmadan, kişi Türkiye'de hukuken hala evli görünecek ve dolayısıyla yeni bir evlilik yapamayacaktır.

5. Tenfiz davası açmadan nafaka tahsil edebilir miyim?

Hayır, yabancı bir mahkeme kararında hükmedilen nafaka alacağının Türkiye'de cebri icra yoluyla tahsil edilebilmesi için mutlaka tenfiz davası açılması ve bu davanın kabul edilerek kesinleşmesi gerekmektedir. Tenfiz kararı olmadan icra takibi başlatılamaz.

6. Tanıma tenfiz davasında duruşma yapılır mı?

Evet, tanıma ve tenfiz davaları genellikle duruşmalı olarak görülür. Mahkeme, tarafları dinleyebilir ve gerekli gördüğü incelemeleri yapabilir.

Samsun Avukat Desteğinin Önemi

Tanıma tenfiz davaları, uluslararası hukuk ve usul hukuku kurallarını içeren karmaşık süreçlerdir. Yabancı dildeki belgelerin tercümesi, apostil işlemleri, karşılıklılık ilkesinin tespiti ve kamu düzeni aykırılığının değerlendirilmesi gibi konularda hukuki bilgi ve deneyim gereklidir. Bu nedenle, sürecin doğru ve hızlı ilerlemesi, herhangi bir hak kaybı yaşanmaması ve olası ret risklerinin minimize edilmesi için alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak büyük önem taşır. Bir avukat, gerekli belgelerin eksiksiz temin edilmesinden, dilekçenin hukuki nitelikli yazılmasına, mahkeme sürecinin takibine ve olası itirazlara karşı savunma yapılmasına kadar tüm aşamalarda müvekkiline rehberlik edecektir.