Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır? - Samsun Avukat

Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır?

Trafik kazaları sadece can kaybı ya da yaralanmalarla değil, aynı zamanda araçlarda meydana gelen maddi hasarlarla da önemli sonuçlar doğurur. Kaza sonrası aracın onarılması, görünürdeki hasarın giderilmesi anlamına gelse de, gerçekte aracın piyasa değerinde kalıcı bir düşüş meydana gelir. İşte bu düşüşe araç değer kaybı denir.

Örneğin, sıfır kilometre bir aracınız olduğunu ve kısa süre içinde bir kazaya karıştığınızı düşünelim. Aracınız serviste tamamen onarılsa bile, “hasar kaydı” nedeniyle ikinci el piyasasında artık daha düşük bir değere satılacaktır. İşte bu maddi kayıp, hukuken talep edilebilecek bir tazminat hakkıdır.

Araç değer kaybı, özellikle ikinci el piyasasının güçlü olduğu Türkiye’de büyük önem taşır. Çünkü vatandaşlar araçlarını satarken hasar kaydı olup olmadığına dikkat eder. Kaza geçmişi olan araçlar, onarılmış olsa dahi, piyasada her zaman daha düşük bir bedelle alıcı bulur. Bu nedenle araç değer kaybı, mağdur araç sahiplerinin haklarını koruyan önemli bir tazminat türüdür.

Araç Değer Kaybı Nedir?

Araç değer kaybı, bir kazadan sonra aracın tamir edilmesine rağmen piyasa değerinde meydana gelen kalıcı düşüş olarak tanımlanır.

Burada iki önemli husus vardır:

Maddi hasar ve değer kaybı aynı şey değildir. Maddi hasar, aracın onarım masraflarını kapsar. Değer kaybı ise onarımdan sonra dahi aracın geçmişinde kaza olduğu için piyasada değerinin düşmesidir.
Onarım yapılmış olması, değer kaybını ortadan kaldırmaz. Aracın servis kayıtları ve Tramer (Sigorta Bilgi Merkezi) kayıtları her zaman geçmişte yaşanan kazaları gösterir.

Örnek: 2024 model, 500 km’deki bir aracın sol kapısı değişmişse, araç satılmak istendiğinde “değişen parça” ibaresi fiyatını düşürür. İşte bu fark araç değer kaybıdır.

Araç değer kaybı sadece sıfır araçlarda değil, ikinci el araçlarda da görülür. Özellikle lüks ve yüksek segment araçlarda bu kayıp çok daha büyük rakamlara ulaşabilir.

Araç Değer Kaybının Yasal Dayanakları

Türk hukukunda araç değer kaybı, farklı kanun ve içtihatlarla güvence altına alınmıştır.

Türk Borçlar Kanunu (TBK): Haksız fiil hükümlerine göre, kazada kusurlu olan tarafın verdiği zararı tazmin etmesi gerekir. Bu zarar, aracın değerinde meydana gelen azalmayı da kapsar.
Karayolları Trafik Kanunu (KTK): Kusurlu sürücü veya araç sahibinin sorumluluğunu düzenler. Aynı zamanda zorunlu trafik sigortasının kapsamını da belirler.
Zorunlu Trafik Sigortası: Araç değer kaybı, zorunlu trafik sigortası kapsamında ödenen tazminatlardan biridir. Ancak bu ödemenin belirli limitleri vardır.
Yargıtay İçtihatları: Yargıtay’ın yerleşik kararlarına göre, araç tamir edilmiş olsa bile değer kaybı oluştuğu kabul edilmekte ve mağdurun bu zararı talep edebileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu dayanaklar, araç değer kaybı talebinin sadece teoride değil, pratikte de geçerli olduğunu göstermektedir.

Araç Değer Kaybına Kimler Başvurabilir?

Araç değer kaybı tazminatını her araç sahibi talep edemez. Bunun için belirli şartların gerçekleşmesi gerekir:

Kusursuz Araç Sahibi: Kazada kusursuz olan taraf araç değer kaybını talep edebilir.
Kısmi Kusur Durumu: Eğer mağdur araç sahibi de kısmen kusurlu ise, kusur oranına göre tazminat talep edilebilir.
Kiralık Araçlar: Araç kiralama şirketleri de, kendi araçları için değer kaybı talep edebilir.
Şirket Araçları: Tüzel kişilere ait araçlarda da değer kaybı tazminatı istenebilir.

Burada önemli olan nokta, araç sahibinin zarara uğramış olması ve bu zararın kaza nedeniyle ortaya çıkmış olmasıdır.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Yöntemleri

Araç değer kaybı, basit bir hesapla belirlenmez. Sigorta şirketleri ve mahkemeler genellikle aktüerya yöntemleri ve özel formüller kullanarak hesaplama yapar.

Hesaplamada dikkate alınan faktörler şunlardır:

Aracın yaşı: Yeni araçlarda değer kaybı daha yüksek olur.
Aracın kilometresi: Düşük kilometredeki araçlarda değer kaybı daha belirgindir.
Hasarın boyutu: Değişen parça sayısı ve hasarın büyüklüğü, değer kaybını artırır.
Aracın marka ve modeli: Lüks ve prestijli araçlarda değer kaybı oranı daha yüksektir.
Piyasa rayici: Aracın kaza öncesi piyasa değeri ile kaza sonrası piyasa değeri arasındaki fark esas alınır.

Yeni Araçlarda Değer Kaybı Hesaplama

Sıfır veya çok düşük kilometreli araçlarda, küçük bir hasar bile büyük bir değer kaybına yol açar.

İkinci El Araçlarda Değer Kaybı Hesaplama

İkinci el araçlarda yaş ve kilometre arttıkça değer kaybı azalır. Ancak yine de hasar kaydı fiyatı düşürür.

Lüks ve Spor Araçlarda Değer Kaybı Hesaplama

Bu araçlarda küçük hasarlar dahi büyük maddi kayıplara yol açabilir. Çünkü ikinci el piyasasında alıcılar, kusursuz araçları tercih eder.

Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Sigorta Şirketine Başvuru Süreci

Araç değer kaybı talep etmek isteyen kişilerin ilk başvurması gereken yer, karşı tarafın trafik sigortasıdır. Çünkü zorunlu mali sorumluluk sigortası (trafik sigortası), kazada kusurlu olan sürücünün verdiği zararı karşılamakla yükümlüdür. Başvuru için öncelikle kazaya ilişkin trafik kaza tespit tutanağı, eksper raporu, onarım faturaları ve araç ruhsat fotokopisi gibi belgeler hazırlanmalıdır.Başvuru yazılı dilekçe ile yapılır ve sigorta şirketine teslim edilir. Sigorta şirketi, başvuruyu aldıktan sonra genellikle 15 gün içinde cevap vermek zorundadır. Eğer bu süre içinde ödeme yapılmazsa ya da ödenen miktar düşük bulunursa, araç sahibi tahkim komisyonuna veya mahkemeye başvurabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, başvurunun usulüne uygun yapılmasıdır. Eksik belge veya yanlış evrak olması durumunda süreç uzayabilir ve değer kaybı ödemesi gecikebilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusu

Sigorta şirketinden tatmin edici bir sonuç alınamadığında, ikinci yol Sigorta Tahkim Komisyonudur. Bu komisyon, sigorta şirketleriyle araç sahipleri arasındaki uyuşmazlıkları hızlı ve daha az masraflı bir şekilde çözmek için kurulmuştur. Başvuru için komisyonun resmi internet sitesinden form doldurulur ve gerekli belgeler eklenir. Ayrıca cüzi bir başvuru harcı yatırılması gerekir.Komisyon, dosyayı inceleyerek genellikle 4 ay içinde karar verir. Karar bağlayıcıdır ve sigorta şirketi ödemeyi yapmak zorundadır. Mahkeme sürecine göre çok daha hızlı sonuç alınabildiği için araç sahipleri tarafından sıkça tercih edilmektedir. Ayrıca 28.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda verilen karar kesin olup, taraflar itiraz edemez. Daha yüksek meblağlarda ise itiraz hakkı vardır.

Mahkeme Yoluyla Araç Değer Kaybı Talebi

Sigorta şirketi veya tahkim komisyonu üzerinden sonuç alınamazsa son çare mahkemeye başvurmaktır. Bu durumda Asliye Ticaret Mahkemesi yetkilidir. Mahkeme yolunda süreç daha uzun ve masraflı olabilir; bilirkişi raporları, keşif ve duruşmalar söz konusudur. Ancak büyük tutarlı değer kayıplarında ve sigorta şirketlerinin ödemeyi reddettiği durumlarda en kesin yol budur.Mahkemede açılan davada, araç sahibinin uğradığı zarar tespit edilir ve kusurlu tarafın sigortası ödeme yapmak zorunda kalır. Yargıtay kararları da genellikle araç sahiplerinden yanadır. Ancak dava süresinin 1 ila 2 yıl arasında sürebileceği unutulmamalıdır.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler

Araç değer kaybı talebinde bulunabilmek için bazı belgelerin hazır olması gerekir:

Trafik kaza tespit tutanağı veya mahkeme kararı
Araç ruhsat fotokopisi
Sürücü belgesi fotokopisi
Onarım faturaları ve servis kayıtları
Eksper raporu (varsa)
Sigorta poliçesi örneği
Başvuru dilekçesi
Belgeler eksiksiz şekilde tamamlandığında süreç çok daha hızlı ilerler. Ayrıca bazı sigorta şirketleri online başvuru imkanı da sunmaktadır.

Başvuruda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Başvuru sürecinde araç sahiplerinin dikkat etmesi gereken bazı önemli detaylar vardır:

Kusur oranınızı mutlaka kontrol edin. Eğer kazada kısmi kusurunuz varsa, alacağınız değer kaybı tazminatı da kusur oranınıza göre azalır.
Başvuruyu zamanında yapın. Araç değer kaybı talebinde zamanaşımı süresi genellikle 2 yıldır, ancak bazı durumlarda 10 yıla kadar çıkabilir.
Eksper raporu önemlidir. Sigorta şirketleri kendi eksperlerini görevlendirir, ancak bağımsız eksper raporu alarak hak kaybını önleyebilirsiniz.
Belgeleri eksiksiz sunun. Eksik belgeyle yapılan başvurular reddedilebilir.
Profesyonel destek alın. Özellikle yüksek meblağlı kayıplarda avukat yardımı sürecin hızlı ve sorunsuz ilerlemesini sağlar.

Araç Değer Kaybı Şartları Nelerdir?

Kusur Oranı ve Araç Yaşı Etkisi

Araç değer kaybı talep edebilmek için öncelikle kusursuz veya az kusurlu olmanız gerekir. Eğer kazada %100 kusurlu iseniz, değer kaybı talep edemezsiniz. Kısmi kusurlu olduğunuz durumlarda ise alacağınız tazminat kusur oranınıza göre düşer. Örneğin %50 kusurluysanız, hesaplanan 40.000 TL değer kaybının yalnızca 20.000 TL’sini alabilirsiniz.Bunun yanı sıra araç yaşı da çok önemli bir kriterdir. Dolayısıyla yeni, düşük kilometreli ve iyi durumdaki araçlar için değer kaybı tazminatı çok daha yüksek olur.

Kilometre ve Önceki Hasarların Rolü

Aracın kilometresi, değer kaybı hesaplamasında önemli bir çarpandır. Yüksek kilometreli araçlar zaten ikinci el piyasasında düşük fiyata satıldığı için kaza sonrası değer kaybı da daha az olur. Örneğin 20.000 km’deki bir araç ile 150.000 km’deki aynı marka model araç aynı kazaya karışsa bile, düşük kilometreli araç çok daha fazla değer kaybı alır.Ayrıca aracın geçmişinde başka kazalar veya hasarlar bulunması da tazminatı etkiler. Daha önce ağır hasar almış bir araç için yeni bir kazadan dolayı değer kaybı ödenmeyebilir. Çünkü zaten ikinci el piyasasında değer kaybına uğramış bir araçtır. Ancak ilk kez hasar gören ve daha önce hasar kaydı bulunmayan araçlarda değer kaybı daha yüksek çıkar.

Kasko Sigortası ile Araç Değer Kaybı İlişkisi

Birçok kişi, kasko sigortasının araç değer kaybını karşılayıp karşılamadığını merak eder. Burada önemli bir ayrım vardır: Kasko sigortası kendi aracınızdaki tamir masraflarını karşılar, ancak değer kaybı ödemesi yapmaz. Değer kaybı tazminatı, yalnızca karşı tarafın trafik sigortasından talep edilir.Eğer kazada kusurlu taraf sizseniz ve kendi aracınız zarar gördüyse, kasko sadece tamir masraflarınızı öder. Bu durumda değer kaybını talep edemezsiniz. Ancak karşı taraf kusurluysa, değer kaybınızı onun trafik sigortasından alabilirsiniz. Dolayısıyla kasko sigortası ile değer kaybı arasında doğrudan bir bağ yoktur.

İkinci El Piyasasında Araç Değer Kaybı Etkisi

Araç değer kaybı en çok ikinci el piyasasında hissedilir. Çünkü alıcılar araç satın alırken hasar kaydına büyük önem verir. Örneğin hiç kazaya karışmamış bir araçla, aynı model ve aynı kilometrede ama hasar kaydı olan bir aracın fiyatı arasında ciddi fark vardır. Bu fark çoğu zaman binlerce lira tutarında olur.Bu nedenle araç sahipleri için değer kaybı tazminatı almak oldukça önemlidir. Aksi halde araçlarını satmak istediklerinde ciddi bir zararla karşılaşabilirler. Yani araç değer kaybı, sadece hukuki bir hak değil, aynı zamanda aracınızın ekonomik değerini korumanın da bir yoludur.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Örneği

Sigorta Eksperlerinin Hesaplama Yöntemi

Araç değer kaybı hesaplaması, sigorta eksperleri tarafından yapılan teknik bir işlemdir. Bu hesaplama sırasında aracın marka, model, üretim yılı, kilometresi, kaza tarihi ve kazanın yarattığı hasar dikkate alınır. Eksper, öncelikle aracın kaza öncesi piyasa değerini belirler. Daha sonra kaza sonucu değişen veya onarılan parçaların aracın değerini ne kadar düşürdüğünü hesaplar.Örneğin, bir aracın kapısı değişmişse, bu durum aracın ikinci el piyasasında daha düşük fiyatla satılmasına neden olur. Eksper, Türkiye Sigorta Birliği’nin yayımladığı “Araç Değer Kaybı Hesaplama Esasları”na uygun olarak bir formül uygular. Bu formül, aracın kilometresi ve yaşı ilerledikçe daha düşük bir değer kaybı sonucuna ulaşır. Yani yeni ve düşük kilometreli araçlarda değer kaybı daha fazla, eski ve yüksek kilometreli araçlarda ise daha az çıkar.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Formül ve Çarpanlar

Araç değer kaybı hesaplamasında kullanılan standart formül, sigorta sektöründe şu şekilde uygulanır:

Değer Kaybı = Araç Rayiç Değeri x Hasar Oranı x Kullanılmışlık Düzeltme Katsayısı x Parça Katsayısı

Araç Rayiç Değeri: Aracın kaza tarihindeki ikinci el piyasa değeri.
Hasar Oranı: Aracın hasar gören parçasının araçtaki önem derecesi.
Kullanılmışlık Düzeltme Katsayısı: Aracın yaşı ve kilometresi arttıkça bu katsayı düşer.
Parça Katsayısı: Değişen parçaların türüne göre belirlenir. Örneğin kaporta hasarı ile şasi hasarı arasında ciddi fark vardır.

Bu formül sayesinde, her araç için farklı bir değer kaybı sonucu çıkar.

Araç Değer Kaybı Örnek Hesaplama Tablosu

Örnek vermek gerekirse:

Araç Rayiç Değeri: 800.000 TL
Hasar Oranı: %10
Kullanılmışlık Katsayısı: 0,80 (2 yaşında, 40.000 km’de)
Parça Katsayısı: 0,70

Formüle göre:Değer Kaybı = 800.000 x 0,10 x 0,80 x 0,70 = 44.800 TL

Yani araç sahibinin karşı tarafın sigortasından talep edebileceği değer kaybı tazminatı 44.800 TL olur.

Aynı araç eğer 10 yaşında ve 180.000 km’de olsaydı, katsayı çok daha düşük olacağı için değer kaybı belki 5.000 TL’ye kadar düşecekti. Bu da gösteriyor ki, aracın yaşı ve kilometresi hesaplamada kritik öneme sahiptir.

Yargıtay Kararları Işığında Hesaplama

Türkiye’de Yargıtay, araç değer kaybı davalarında birçok emsal karar vermiştir. Özellikle şu ilke önemlidir: “Aracın tamir edilmiş olması, değer kaybını ortadan kaldırmaz.” Yani araç tüm masrafları ödenerek kusursuz şekilde onarılsa bile, ikinci el piyasasında “kazalı araç” olarak görüneceğinden değer kaybı oluşur.Yargıtay kararlarında ayrıca, eksper raporlarının esas alınması gerektiği belirtilmiştir. Eğer sigorta şirketi düşük bir ödeme yapmışsa, mahkeme bilirkişi raporu alarak gerçek değer kaybını tespit eder. Bu da çoğu zaman araç sahibinin lehine sonuçlanır.

Araç Değer Kaybı Hakkında En Çok Sorulan Sorular

Araç Değer Kaybı İçin Zamanaşımı Süresi Ne Kadar?

Araç değer kaybı talebinde zamanaşımı süresi, zararın, kazanın ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren 2 yıl; her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıldır.Dolayısıyla hak kaybı yaşamamak için başvuruyu mümkün olduğunca erken yapmak en doğru yaklaşımdır. Çünkü ne kadar beklerseniz, kazanın ve hasarın ispatı o kadar zorlaşır.

Ağır Hasarlı Araçlarda Değer Kaybı Talep Edilir mi?

Ağır hasarlı ya da pert kayıtlı araçlarda genellikle değer kaybı talep edilemez. Çünkü bu araçlar zaten piyasada ciddi değer kaybına uğramıştır. Örneğin daha önce pert kaydı bulunan bir aracın, yeni bir kazadan dolayı değer kaybı yaşadığı kabul edilmez. Ancak küçük çaplı hasarlar için daha önce hiç büyük kazası olmayan araçlarda değer kaybı alınabilir.

Araç Sahibinin Suçu Olursa Değer Kaybı Alınır mı?

Eğer kazada tamamen kusurlu sizseniz, araç değer kaybı talep edemezsiniz. Çünkü zarar, sizin hatanızdan kaynaklanmıştır. Ancak kısmi kusurlu olmanız durumunda alacağınız tazminat da kusur oranınıza göre azaltılır. Örneğin %25 kusurluysanız, 40.000 TL’lik değer kaybı talebinizden 30.000 TL alabilirsiniz.

Araç Değer Kaybı Tazminatı Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Başvuru sürecinin uzunluğu, başvurunun yapıldığı kuruma göre değişir:

Sigorta şirketi başvuruları: Ortalama 15 gün
Sigorta Tahkim Komisyonu: Ortalama 3-4 ay
Mahkeme: 1-2 yıl arasında değişebilir
Bu nedenle en hızlı ve pratik yol, sigorta şirketi veya tahkim komisyonu üzerinden süreci yürütmektir.

Araç değer kaybı hangi araçlarda alınamaz?

değer kaybı isteyen taraf kazada %100 kusuruluysa, zamanaşımı süreleri kaçırılmışsa değer kaybı alınamaz.

Değer kaybı ödemesi direkt araç sahibine mi yapılır?

Evet, ödeme doğrudan araç sahibine yapılır.

Araç kiralıksa değer kaybı kim tarafından alınır?

Kiralanan aracın sahibi (kiralama şirketi) değer kaybı talebinde bulunabilir.

Değer kaybı tazminatı vergilendirilir mi?

Hayır, değer kaybı tazminatı vergiye tabi değildir.

Eksper raporu olmadan başvuru yapılabilir mi?

Evet, ancak sigorta şirketi kendi eksperini atar. Daha güçlü bir başvuru için bağımsız eksper raporu tavsiye edilir.

Araç Değer Kaybı Tazminatı

Araç değer kaybı, trafik kazası sonrası araç sahiplerinin en çok mağdur olduğu konulardan biridir. Araç ne kadar iyi tamir edilirse edilsin, ikinci el piyasasında kazalı araç olarak değerlendirildiği için değer kaybı yaşanır. Bu kaybın karşılanması ise yasal bir haktır.Araç değer kaybı talebi, öncelikle karşı tarafın sigorta şirketine yapılmalı, sonuç alınamazsa tahkim komisyonu veya mahkeme yoluna gidilmelidir. Hesaplamalar, aracın yaşı, kilometresi ve hasarın türüne göre değişir. Yargıtay kararları da araç sahiplerini destekler niteliktedir.Bu nedenle araç sahipleri, haklarını bilerek zamanında başvuru yapmalı ve mağduriyet yaşamamak için süreci dikkatle takip etmelidir.