Miras Davası Soru Cevap - Samsun Miras Avukatı

Miras davaları, vefat eden bir kişinin (miras bırakanın) malvarlığının (mirasın) yasal mirasçıları veya vasiyetname ile belirlenmiş mirasçılar arasında paylaştırılması sürecinde ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkları kapsar. Bu davalar, genellikle karmaşık hukuki prosedürler, duygusal gerilimler ve aile içi anlaşmazlıklar içerir. Türk Medeni Kanunu (TMK) ve ilgili diğer kanunlar çerçevesinde düzenlenen miras hukuku, vefat eden kişinin iradesine saygı duyulmasını ve mirasçıların haklarının korunmasını amaçlar.

Miras Davası Nedir?

Miras davası, bir kişinin vefatı üzerine geride bıraktığı malvarlığı, hak ve borçlarının yasal veya atanmış mirasçıları arasında nasıl paylaşılacağı, mirasın reddi, vasiyetnamenin iptali, saklı payın ihlali gibi konularda çıkan anlaşmazlıkların mahkemeye taşınmasıdır. Miras davaları, genel olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri'nde görülür. Miras davalarının temelini Türk Medeni Kanunu'nun miras hükümleri oluşturur. Miras hukuku, miras bırakanın son isteklerini yerine getirme, mirasçıların haklarını koruma ve mirasın adil bir şekilde intikalini sağlama amacını taşır.

Miras Davası Türleri Nelerdir?

Miras davaları, uyuşmazlığın niteliğine göre farklı türlere ayrılır:

Mirasçılık Belgesinin İptali (Veraset İlamının İptali) Davası:
- Mirasçılık belgesi, mirasçıların kimler olduğunu ve miras paylarını gösteren resmi bir belgedir. Bu belge, sulh hukuk mahkemesinden veya noterden alınır.
- Eğer mirasçılık belgesinde yanlışlıklar (örneğin, gerçek mirasçının gösterilmemesi veya sahte belge ile mirasçı gibi gösterilmesi) varsa, hatalı veya sahte belgenin iptali ve doğru mirasçılık belgesinin düzenlenmesi için açılan davadır.
- Bu dava ile, hukuka aykırı olarak düzenlenmiş bir mirasçılık belgesinin geçerliliği sona erdirilir.
Mirasın Reddi (Reddi Miras) Davası:
- Miras bırakanın borçları, malvarlığından fazlaysa veya mirasçı, herhangi bir sebeple mirası devralmak istemiyorsa, mirası reddetme hakkına sahiptir.
- Mirasın reddi, miras bırakanın ölümünden itibaren üç ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesi'ne yazılı veya sözlü beyanla yapılır. Bu süre hak düşürücü süredir.
- Eğer miras, miras bırakanın borçlarının açıkça malvarlığından fazla olduğu bir durumda ise, miras "hükmen reddedilmiş" sayılabilir. Bunun tespiti için açılan davaya "mirasın hükmen reddi" davası denir.
Vasiyetnamenin İptali Davası:
- Miras bırakan, ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaştırılacağına dair vasiyetname düzenleyebilir.
- Ancak vasiyetnamenin hukuka aykırı olması (şekil şartlarına uymama, miras bırakanın ehliyetsiz olması, yanılma, aldatma, korkutma gibi irade sakatlıkları) durumunda, vasiyetnamenin iptali için dava açılabilir.
- Bu dava, vasiyetnameye dayalı olarak hak iddia eden kişilere karşı açılır.
Tenkis Davası (Saklı Payın Korunması Davası):
- Miras bırakan, vasiyetname veya ölüme bağlı tasarruflarıyla bazı mirasçıların (altsoy, üstsoy ve eş) kanunen korunan "saklı pay"larını ihlal etmiş olabilir.
- Saklı payı ihlal edilen mirasçı, bu ihlalin giderilmesi ve saklı payının kendisine ödenmesi için tenkis davası açar.
- Bu dava, miras bırakanın tasarrufunun kanuni sınırlara çekilmesini amaçlar.
Muris Muvazaası (Mirasçıdan Mal Kaçırma) Davası (Muvazaa Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası):
- Miras bırakan, mirasçılarını miras paylarından mahrum bırakmak amacıyla, gerçekte bağışlama niyetiyle yaptığı bir işlemi, tapu sicilinde satış veya başka bir sözleşme gibi göstererek mal kaçırabilir.
- Bu durumda, mirasçı, yapılan işlemin mirasçıdan mal kaçırma amaçlı olduğunu iddia ederek tapunun iptalini ve kendi adına tescilini talep edebilir.
- Bu dava türü, genellikle mirasçılar arasında en çok uyuşmazlığa yol açan davalardan biridir.
İştirak Halinde Mülkiyetin (Elbirliği Mülkiyetinin) Ortadan Kaldırılması (İzale-i Şüyu) Davası:
- Mirasçılar, miras bırakanın vefatıyla mirasa elbirliği halinde sahip olurlar. Bu durum, tüm mirasçıların birlikte hareket etmesini gerektirir.
- Eğer mirasçılar mirasın paylaşılması konusunda anlaşamazlarsa, mirasçılardan biri veya birkaçı, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi veya miras mallarının satılarak paylaştırılması için İzale-i Şüyu davası açabilir. Bu dava genellikle Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülür.
Miras Sebebiyle İstihkak Davası:
- Mirasçı olduğu halde mirasçı olduğunu bilmeyen veya mirasçı olmasına rağmen miras mallarının başka bir kişi tarafından haksız yere zilyetliğinde bulunması durumunda, gerçek mirasçı, miras mallarının kendisine iadesi için bu davayı açar.
- Bu dava, miras hakkı gasp edilen mirasçının malvarlığını geri almasını sağlar.

Soru-Cevap: Miras Davaları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1-) Miras davaları ne kadar sürer?

Miras davalarının süresi, davanın türüne, karmaşıklığına, delillerin toplanma süresine, mahkemelerin iş yüküne ve tarafların uzlaşma eğilimine göre büyük ölçüde değişir. Basit bir mirasçılık belgesi iptali davası birkaç ay sürerken, muris muvazaası veya tenkis davaları 1-3 yıl veya daha uzun sürebilir.

2-) Mirasçılık belgesini nereden alabilirim?

Mirasçılık belgesini, miras bırakanın son yerleşim yerindeki veya herhangi bir yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi'nden veya noterlerden temin edebilirsiniz.

3-) Mirası reddetme süresi ne kadardır ve bu süre nasıl başlar?

Mirası reddetme süresi, miras bırakanın ölümünden itibaren üç aydır. Bu süre, mirasçıların mirasçı olduklarını öğrendikleri tarihten itibaren işlemeye başlar. Eğer mirasçı, miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarrufuyla mirasçı atanmışsa, bu tasarrufun kendisine bildirildiği tarihten itibaren 3 aylık süre işlemeye başlar.

4-) Babam vefat etti, borçları var. Mirasçıyım ama borçları ödemek istemiyorum, ne yapmalıyım?

Mirasın borçlu olduğunu düşünüyorsanız veya mirası almak istemiyorsanız, miras bırakanın ölümünden itibaren 3 ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak mirası "reddettiğinizi" beyan etmeniz gerekir. Aksi takdirde, 3 ay geçtikten sonra mirası borçlarıyla birlikte kabul etmiş sayılırsınız.

5-) Miras bırakan sağlığında mallarını başkalarına devretti, mirasçılarımdan mal kaçırdığını düşünüyorum, ne yapmalıyım?

Bu durum genellikle "muris muvazaası" olarak adlandırılır. Miras bırakanın mirasçılarını miras haklarından mahrum bırakmak amacıyla yaptığı bu tür işlemleri iptal ettirmek için tapu iptali ve tescil davası açabilirsiniz. Bu tür davaların ispatı zor olduğundan, mutlaka uzman bir miras avukatından yardım almalısınız.

6-) Annem vefat etti, vasiyetnamesi olduğunu duyduk ama ne zaman ve nerede düzenlendiğini bilmiyoruz, ne yapmalıyız?

Noterlerde veya mahkemelerde düzenlenen vasiyetnameler, Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre yasal bir kaydı vardır. Vefat eden kişinin vasiyetnamesinin olup olmadığını öğrenmek için Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak, "vasiyetnamenin açılması" ve "vasiyetnamenin tenfizi" (vasiyetnamenin uygulanması) işlemlerinin başlatılmasını talep edebilirsiniz.

7-) Saklı payım ihlal edildi, ne yapabilirim?

Altsoy (çocuklar, torunlar), üstsoy (anne, baba) ve sağ kalan eş, kanunen korunan "saklı pay" sahibi mirasçılardır. Eğer miras bırakan, vasiyetname veya bağışlamalarla sizin saklı payınızı ihlal etmişse, bu ihlalin giderilmesi için tenkis davası açabilirsiniz. Bu dava, miras bırakanın tasarrufunun yasal sınırlara çekilmesini sağlar.

8-)Miras kalan bir evi mirasçılar olarak paylaşamıyoruz, ne yapmalıyız?

Mirasçılar arasında mirasın paylaşımı konusunda anlaşma sağlanamazsa, mirasçılardan herhangi biri veya birkaçı Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyu) Davası açabilir. Bu dava ile mahkeme, ya miras malını mirasçılar arasında paylaştırır (aynen taksim) ya da satılarak bedelinin mirasçılara payları oranında dağıtılmasını sağlar. Bu dava Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülür.