Ortaklığın Giderilmesi Davası - Samsun Avukat

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Ortaklığın giderilmesi, hukuki olarak ortak bir malın ortakları arasında paylaştırılması veya satışa çıkarılarak elde edilen paranın ortaklar arasında paylaştırılması işlemidir. Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlardan birinin talebi üzerine mahkemede açılır ve bu dava neticesinde ortaklığın hangi şekilde giderileceği karara bağlanır. İki temel yöntem vardır:

1. Aynen Taksim: Ortak mal, paydaşlar arasında bölünebiliyorsa (örneğin, büyük bir arsa ya da tarla), mahkeme malı paydaşlar arasında bölerek ortaklığı giderir. Ancak malın bölünmesi mümkün değilse veya adil bir paylaşım yapılamıyorsa bu yöntem uygulanamaz.

2. Satış Yoluyla Taksim: Malın aynen taksimi mümkün değilse, mahkeme malın satılarak bedelinin paydaşlar arasında paylaşılmasına karar verir. Bu durumda mal, açık artırma yoluyla satılır ve elde edilen gelir, paydaşlar arasında payları oranında bölüştürülür.

Bu süreç, özellikle mal varlığı paylaşılamayan ya da ortakların anlaşamadığı durumlarda başvurulan bir yöntemdir.

Paylı mülkiyetin Ortaklığın giderilmesi ile sona ermesi nedir?

Paylaşma istemi hukuki olarak TMK Madde 698’de yer verilmiştir;

‘’Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir. Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.’’

Paylaşmayı isteme hakkı TMK Madde 642’de yer verilmiştir;

‘’Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir. Her mirasçı, terekedeki belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesini sulh mahkemesinden isteyebilir. Mirasçılardan birinin istemi üzerine hâkim, terekenin tamamını ve terekedeki malların her birini göz önünde tutarak, olanak varsa taşınmazlardan her birinin tamamının bir mirasçıya verilmesi suretiyle paylaştırmayı yapar. Mirasçılara verilen taşınmazların değerleri arasındaki fark para ödenmesi yoluyla giderilerek miras payları arasında denkleştirme sağlanır. Paylaşmanın derhâl yapılması, paylaşım konusu malın veya terekenin değerini önemli ölçüde azaltacaksa; sulh hâkimi, mirasçılardan birinin istemi üzerine bu malın veya terekenin paylaşılmasının ertelenmesine karar verebilir.’’

Paylaşma biçimi hukuki olarak TMK Madde 699’da yer verilmiştir;

‘’Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir. Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir. Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.’’

Ortaklığın giderilmesi davasında taraflar kimlerdir?

Taşınır, taşınmaz mala elbirliği mülkiyet veya paylı mülkiyetle birlikte taraf olan her kişi tarafından bu dava açılabilecektir. Ortaklığın giderilmesi davası günümüzde genellikle vefat durumlarında gündeme gelmektedir. Böyle bir durumda ise mirasçılardan her biri bu davayı açabilecektir.

Ortalığın giderilmesi satış usulü ile gerçekleşirse kıymet takdiri nasıl belirlenir?

Kıymet takdiri bilirkişilerce incelenir. Ayrıca satış memurluğuda bir kıymet takdiri yapacaktır. Belirlenen tutarın beğenilmemesi durumunda bu tutara itiraz edilmesi mümkündür. İhale aşamasına geçildiğinde ihale başlangıç bedeli, kıymet takdirinin yarısı olacaktır. Bu son yarım tutar üzerinden açık artırım başlayacaktır.

Ortaklığın giderilmesi davasının Alacaklılar tarafından açılabilir mi?

Alacaklı, elbirliği mülkiyette borçlunun payının satılarak borcun tahsil edilmesini talep edebilir. Bu durumda, mahkemeden borçlunun payının paraya çevrilmesini ve ortaklığın giderilmesini talep edebilir.

İcra İflas Kanunu Madde 121’e göre;

‘’Bir intifa hakkı veya taksim edilmemiş bir miras veya bir şirket yahut iştirak halinde tasarruf olunan bir mal hissesi gibi yukarki maddelerde gösterilmeyen başka nevi malların satılması lazım gelirse icra memuru satışın nasıl yapılacağını icra mahkemesinden sorar. İcra mahkemesi, yerleşim yerleri malüm olan alakadarları davet ve gelenlerini dinledikten sonra açık artırma yaptırabileceği gibi satış için bir memur da tayin edebilir, yahut iktiza eden diğer bir tedbiri alabilir.’’

Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme neresidir?

Sulh hukuk mahkemeleri, dava konusunun değer veya tutarına bakılmaksızın Taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin davalarında görevli mahkemedir.