Aciz Vesikası Nedir? Nasıl Alınır? - Samsun Avukat

Aciz Vesikası Nedir? Nasıl Alınır?

Aciz Vesikası Nedir?

Aciz vesikası, icra hukuku bakımından son derece önemli bir belgedir. Basitçe söylemek gerekirse, borçlunun malvarlığının borcunu ödemeye yetmediğini belgeleyen resmi evraktır. Bu belge, icra dairesi tarafından düzenlenir ve alacaklıya verilir.

Borçlu hakkında başlatılan icra takibinde haciz aşamasına gelindiğinde, borçlunun malları borcun tamamını karşılamaya yetmiyorsa veya hiç mal bulunamıyorsa, icra memuru bu durumu bir tutanakla tespit eder. İşte bu tutanak aciz vesikası adını alır.

İcra ve İflas Kanunu (İİK) hükümlerine göre aciz vesikası, alacaklının ileride yeniden takip yapabilmesi için çok önemli bir hukuki belgedir. Çünkü bu belge, borçlunun o anda borcunu ödeyemediğini resmi olarak kanıtlar.

Peki, aciz vesikası neden önemlidir?

Alacaklı için güvencedir. Borçlunun yeni mal edinmesi halinde yeniden takip yapılabilir.
Zamanaşımını etkiler. Alacağın süresiz şekilde takip edilmesini sağlar.
İflas sebebi oluşturur. Özellikle ticari borçlularda iflasa giden yolun önemli bir adımıdır.

Dolayısıyla aciz vesikası, hem alacaklı hem de borçlu açısından oldukça kritik bir hukuki araçtır.

Aciz Vesikası Türleri

Aciz vesikası, iki temel türde karşımıza çıkar: Kesin Aciz Vesikası ve Geçici Aciz Vesikası.

Kesin Aciz Vesikası

Kesin aciz vesikası, haciz sırasında borçlunun hiç malı bulunmadığında düzenlenir.

Örneğin, borçlunun 500.000 TL borcu vardır. Haciz işlemlerinde 200.000 TL değerinde mal bulunur ve satılır. Geriye 300.000 TL alacak kalır. Bu kısım için alacaklıya kesin aciz vesikası düzenlenir.

Geçici Aciz Vesikası

Geçici aciz vesikası ise haciz işlemleri tamamlandıktan sonra düzenlenir. Borçlunun malları haczedilir, satılır ancak borcun tamamı karşılanamaz. İşte bu durumda alacaklıya geçici aciz vesikası verilir.

Geçici aciz vesikasının en önemli özelliği, ileride borçlunun mal edinmesi halinde kesin aciz vesikasına dönüşebilmesidir.

3. Farklar

Geçici aciz vesikası, hacizden sonra kalan borç için düzenlenir.
Kesin aciz vesikası, hiç mal bulunamadığında verilir.
Kesin vesika, alacaklıya daha güçlü hukuki haklar sağlar.
Geçici vesika, ileride kesinleşme ihtimali taşıyan geçici bir belgedir.

Aciz Vesikası Nasıl Alınır?

Aciz vesikası almak için alacaklı bazı hukuki aşamalardan geçmek zorundadır. Bu süreç şu şekilde işler:

İcra Takibi Başlatılır. Alacaklı, borçluya karşı icra dairesinde takip başlatır.
Borçluya Ödeme Emri Gönderilir. Borçlu borcunu ödemezse süreç haciz aşamasına gelir.
Haciz İşlemleri Yapılır. İcra memuru, borçlunun malvarlığını araştırır ve haciz işlemleri başlatır.
Malvarlığı Yetmezse Aciz Vesikası Düzenlenir. Borçlunun malları borcu karşılamazsa ya da hiç mal bulunamazsa icra memuru durumu tutanak altına alır.
Alacaklıya Verilir. Bu tutanak alacaklıya verilir ve aciz vesikası resmiyet kazanır.

Burada önemli olan, icra memurunun tespitlerinin objektif ve doğru olmasıdır. Çünkü aciz vesikası resmi bir belgedir ve ileride birçok hukuki sonuç doğurur.

Geçici Aciz Vesikasının Şartları

Geçici aciz vesikasının düzenlenebilmesi için bazı şartların oluşması gerekir:

Borçlunun malvarlığı borcu karşılamamalıdır. Haczedilen mallar satılır, elde edilen para alacaklıya ödenir. Ancak borcun tamamı ödenmezse kalan kısım için kesin aciz vesikası verilir.
Tüm haciz işlemleri sonuçsuz kalmalıdır. Borçlunun malı satılamazsa veya değeri düşük kalırsa yine kesin aciz vesikası düzenlenir.
İcra memurunun resmi tespiti gerekir. İcra dairesi, borcun karşılanamayan kısmını yazılı olarak belgelemek zorundadır.

Örneğin; 1 milyon TL alacağı olan bir alacaklı, haciz sonucunda 400 bin TL tahsil etmişse, kalan 600 bin TL için kesin aciz vesikası alır.

Geçici aciz vesikası, kesin aciz vesikasından farklı olarak daha zayıf bir belgedir. Ancak borçlunun ileride mal edinmesi halinde kesin aciz vesikasına dönüşebilir.

Kesin Aciz Vesikasının Şartları

Kesin aciz vesikası, borçlunun hiç malı bulunamadığında düzenlenir. Bunun için gerekli şartlar şunlardır:

Haciz sırasında mal bulunamamalıdır. Borçlunun üzerine kayıtlı taşınır veya taşınmaz mal yoksa geçici aciz vesikası düzenlenir.
Borçlunun geçici ödeme güçsüzlüğü vardır. Borçlu o anda malvarlığına sahip değildir, fakat ileride mal edinebilir.
İcra memurunun tespiti gerekir. Borçlunun malının olmadığını resmi şekilde belgelemesi şarttır.

Kesin aciz vesikası, alacaklıya ileride yeniden takip hakkı verdiği için çok güçlü bir belgedir.

Aciz Vesikasının Hukuki Sonuçları

Aciz vesikası, yalnızca bir “borç ödenemedi” belgesi değildir; aynı zamanda hem alacaklı hem de borçlu açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurur. Bu nedenle, vesikanın alınmasından sonra tarafların hangi hak ve yükümlülüklere sahip olduğunu bilmesi gerekir.

1. Alacaklı Açısından Sonuçlar

Yeniden Takip Hakkı: Aciz vesikasını alan alacaklı, borçlunun ileride edineceği mallar üzerine yeniden haciz koyabilir. Yani alacak bir nevi güvence altına alınır.
Zamanaşımı Uzaması: Normalde alacaklar belirli sürelerde zamanaşımına uğrar. Ancak aciz vesikası bu süreyi keser ve alacağın daha uzun süre tahsil edilebilmesine imkân tanır.
Borçluya Karşı Delil: Aciz vesikası, borçlunun ödeme gücünün olmadığını kanıtlayan resmi bir belgedir. Bu da, borçlunun kötü niyetle mal kaçırma ihtimaline karşı alacaklıya güç kazandırır.

2. Borçlu Açısından Sonuçlar

Borç Devam Eder: Aciz vesikası borcu ortadan kaldırmaz. Borçlu, ileride mal edinirse alacaklı tekrar takip başlatabilir.
Haciz Tehdidi Devam Eder: Borçlu mal edinmeye başladığında, bu mallar alacaklılar tarafından haczedilebilir.
İtibar Kaybı: Özellikle ticari hayatta aciz vesikası düzenlenen borçluların piyasadaki güvenilirliği zedelenir.

3. Takip Hukuku Açısından Sonuçlar

Aciz vesikası, icra dairesinde bir dosya kapanışı belgesi değildir. Takip dosyası, vesika düzenlense de açık kalır.
Borcun tahsili için ilerleyen dönemde yeniden işlem yapılabilir.
Eğer borçlu ticaretle uğraşıyorsa, aciz vesikası iflasa giden yolun habercisi olabilir.

Aciz Vesikası ile Borcun Durumu

Birçok kişi aciz vesikası alındığında borcun tamamen ortadan kalktığını zanneder. Oysa durum farklıdır.

Borç Silinmez: Aciz vesikası yalnızca borcun o an tahsil edilemediğini gösterir. Borç, alacaklının lehine açık kalır.
Takip Devam Eder: İcra dosyası kapatılmaz. Borçlu ileride mal edinirse takip yeniden canlandırılabilir.
Kısmi Tahsilat Olabilir: Kesin aciz vesikasında borcun bir kısmı ödenmişse, geri kalan kısım için vesika düzenlenir. Bu, alacaklının hakkını korur.
Borçlu Ödeme Taahhüdü Veremez: Aciz vesikasının düzenlenmesinden sonra borçlunun ödeme niyeti olsa bile yeni bir taahhüt için malvarlığı gerekir.

Kısacası aciz vesikası, borcu sona erdiren değil, borcun geleceğe taşınmasını sağlayan bir belgedir.

Aciz Vesikası ve İcra Takibi İlişkisi

Aciz vesikası ile icra takibi arasındaki ilişki oldukça önemlidir. Çünkü bu belge, takibin ne şekilde devam edeceğini belirler.

Takip Durdurulmaz: Aciz vesikası düzenlenmesi, icra takibini sonlandırmaz. Dosya açık kalır.
Haciz İşlemleri Sınırlandırılır: Borçlunun malı olmadığı için yeni haciz işlemleri yapılmaz, ancak ileride mal edinmesi halinde yeniden yapılabilir.
Alacaklı İflas Yoluna Gidebilir: Eğer borçlu ticaretle uğraşıyorsa, alacaklı elindeki aciz vesikasını kullanarak iflas davası açabilir.

Böylece aciz vesikası, icra sürecinin sona ermesi değil, beklemeye alınması anlamına gelir.

Aciz Vesikasının Zamanaşımına Etkisi

Alacakların tahsilinde en kritik konulardan biri zamanaşımıdır. Aciz vesikası bu noktada özel bir işlev görür.

Zamanaşımını Keser: İİK m. 143’e göre aciz vesikası düzenlenmesi zamanaşımını keser. Yani alacak, normal zamanaşımı süresine tabi olmaktan çıkar.
Alacaklı Lehine Süre Uzar: Alacaklı, aciz vesikası sayesinde daha uzun süre boyunca borcun peşine düşebilir.
Borçlu Açısından Dezavantaj: Borçlu, zamanaşımı ile borcundan kurtulma ihtimalini kaybeder.

Örneğin; normal şartlarda 10 yıllık zamanaşımına tabi bir alacak, aciz vesikası düzenlendiğinde bu süre yeniden işlemeye başlar. Bu da alacaklının elini güçlendirir.

Aciz Vesikası İle İflas Süreci Arasındaki İlişki

Özellikle şirketler ve ticaretle uğraşan borçlular için aciz vesikası iflasa giden sürecin önemli bir aşamasıdır.

Tacirler İçin İflas Sebebidir: Türk Ticaret Kanunu ve İİK’ya göre tacir olan borçlular için aciz vesikası, iflas sebebi sayılır.
Tacir Olmayanlar İçin Farklıdır: Esnaf olmayan veya ticaret yapmayan kişiler için aciz vesikası iflas sebebi oluşturmaz, sadece icra dosyasına etki eder.
Alacaklıların Ortak Hakkı: Birden fazla alacaklı aynı borçlu hakkında aciz vesikası almışsa, birlikte iflas davası açabilirler.

Bu nedenle aciz vesikası, yalnızca bir icra belgesi değil, ticaret hukukunda iflasa zemin hazırlayan güçlü bir delildir.

Aciz Vesikası ve Alacaklının Hakları

Aciz vesikası, en çok alacaklı lehine sonuçlar doğuran bir belgedir. Çünkü borçlu o an için borcunu ödeyemese bile, vesika sayesinde alacaklı gelecekteki haklarını güvence altına alır.

Yeniden Takip Başlatma Hakkı

Alacaklı, borçlu ileride mal edinirse bu mallara yeniden haciz koyabilir. Bu sayede alacaklı, borcun zamanaşımına uğramadan tahsil edilmesini sağlayabilir.

Borçlunun Yeni Mal Edinmesi Halinde Takip

Borçlu maaş almaya başlarsa, taşınır veya taşınmaz satın alırsa ya da herhangi bir gelir elde ederse, alacaklı bu mallar üzerine haciz koyabilir. Aciz vesikası bu hakkı alacaklıya saklı tutar.

İpotek ve Rehinli Alacaklar

Rehinli alacaklıların önceliği vardır. Aciz vesikası, rehinli alacaklar için farklı sonuçlar doğurur. Rehin paraya çevrildikten sonra kalan kısım için aciz vesikası düzenlenebilir.

İflas Talebi Hakkı

Alacaklı, özellikle tacir borçlular için aciz vesikasını kullanarak iflas talebinde bulunabilir. Bu, alacaklının alacağını kurtarma şansını artırır.

Aciz Vesikası Sonrası Borçlunun Durumu

Borçlu için aciz vesikası hem maddi hem de manevi sonuçlar doğurur.

Borcun Devamı: Borç, aciz vesikasıyla ortadan kalkmaz. Borçlu ileride mal edindiğinde tekrar haciz yapılabilir.
İtibar Kaybı: Özellikle ticaret hayatında, aciz vesikası düzenlenen bir borçlunun piyasadaki güvenilirliği zedelenir. Bankalar ve ticari partnerler bu durumu olumsuz karşılar.
Mali Sicile Etkisi: Her ne kadar doğrudan kredi siciline işlenmese de, aciz vesikası dolaylı olarak borçlunun finansal geçmişine yansır.
Malvarlığına Sınırlama Yoktur: Borçlu mal edinmeye devam edebilir. Ancak her yeni mal, alacaklının haciz talebiyle karşı karşıya kalır.

Aciz Vesikası ve Borçlunun Yeni Mallarına Haciz

Aciz vesikasının en önemli işlevlerinden biri, borçlunun sonradan edindiği mallara haciz koyma imkânı tanımasıdır.

Yeni Mal Edinilirse Haciz Konulur: Borçlu maaşlı işe girerse, gayrimenkul satın alırsa veya başka bir şekilde mal edinirse, alacaklı aciz vesikasını kullanarak icra dairesinden haciz talep edebilir.
Öncelik Hakkı Vardır: Aciz vesikası olan alacaklı, yeniden yapılan takiplerde öncelikli konuma sahip olur.
İcranın Tekrar Açılması: Aciz vesikası dosyayı kapatmaz; sadece beklemeye alır. Borçlu mal edinince icra tekrar aktive edilir.

Bu nedenle aciz vesikası, alacaklı açısından geleceğe yönelik güçlü bir güvence işlevi görür.

Aciz Vesikası Belgesi

Aciz vesikası, icra hukukunun en önemli belgelerinden biridir. Borçlunun borcunu o anda ödeyemediğini gösterse de, alacaklıya gelecekte çok önemli haklar tanır.

Geçici aciz vesikası, borcun bir kısmı ödenip kalan kısmın tahsil edilemediğinde düzenlenir.
Kesin aciz vesikası, borçlunun hiç malı olmadığında verilir.
Bu belgeler borcu ortadan kaldırmaz, sadece ileriye taşır.
Alacaklı, borçlunun yeni mal edinmesi halinde tekrar takip yapabilir.
Tacirler için aciz vesikası iflas sebebi sayılabilir.

Kısacası, aciz vesikası hem borçlu hem de alacaklı açısından ciddi sonuçları olan, hukuki değeri yüksek bir belgedir.