Ödeme Emrine İtiraz - Borca Kısmi İtiraz

Borca Kısmi İtiraz Nedir?

Borca Kısmi İtirazın Tanımı ve Hukuki Dayanağı

İcra ve İflas Hukuku’nda borçluya tanınan en temel haklardan biri, kendisine karşı başlatılan icra takibine itiraz etme hakkıdır. Bu itiraz hakkı, borçlunun tamamen borcu reddetmesi şeklinde olabileceği gibi, sadece borcun bir kısmına yönelik de olabilir. İşte bu ikinci durum “borca kısmi itiraz” olarak adlandırılır.

Örneğin, bir alacaklı, borçluya 100.000 TL’lik bir icra takibi başlatmışsa, ancak borçlu gerçekte sadece 50.000 TL borcu olduğunu kabul ediyorsa, borcun sadece 50.000 TL’sine itiraz edebilir. Bu durumda, itiraz edilmeyen 50.000 TL üzerinden icra takibi devam ederken, itiraz edilen kısım için takip durur.

Borca kısmi itirazın hukuki dayanağı, İcra ve İflas Kanunu (İİK) m.62 hükmünde düzenlenmiştir. Kanun, borçlunun itiraz hakkını ve bu itirazın nasıl yapılacağını ayrıntılı şekilde belirtmektedir. Özellikle borca kısmi itirazın, hem borçluyu koruyan hem de alacaklının haklarını dengeleyen bir mekanizma olduğu görülmektedir.

Kısmi itirazın en büyük avantajı, borçlunun gerçekten ödemesi gereken kısımdan kaçınmadan, haksız yere talep edilen kısma karşı kendini savunabilmesidir. Böylece borçlu, hem icra tehdidinden kurtulabilir hem de haksız bir ödeme yükümlülüğünden korunmuş olur.

Borca Tam İtiraz ile Kısmi İtiraz Arasındaki Farklar

Borca tam itiraz ile kısmi itiraz arasındaki farkı anlamak, uygulamada çok önemlidir. Çünkü yanlış bir tercih, borçlunun hak kaybına uğramasına neden olabilir.

Tam İtiraz: Borcun hiçbir kısmını kabul etmeyen borçlu tarafından yapılır. Örneğin, “Benim bu kişiye hiçbir borcum yoktur” şeklinde bir savunmadır. Bu durumda icra takibinin tamamı durur.
Kısmi İtiraz: Borcun sadece belirli bir kısmına itiraz edilmesidir. Örneğin, “Benim 30.000 TL borcum var ama alacaklının istediği 70.000 TL kısmına itiraz ediyorum” şeklindedir.

Aradaki temel fark, takibin hangi kısmının duracağı ile ilgilidir. Tam itirazda takip tümden durur; kısmi itirazda ise sadece itiraz edilen miktar için takip durur, geri kalan kısım işlemeye devam eder.

Bu noktada borçluların dikkat etmesi gereken en önemli husus, itirazın açık ve net bir şekilde belirtilmesidir. Hangi kısma itiraz edildiği yazılmamışsa, itiraz yapılmamış sayılır.

İcra Takibinde Borca Kısmi İtirazın Önemi

İcra takibinde borca kısmi itirazın önemi, hem hukuki hem de ekonomik açıdan büyüktür. Öncelikle, borçlunun gerçekte sorumlu olmadığı bir tutarı ödemesini engeller. Bu durum, özellikle yüksek miktarlı takiplerde hayati önem taşır.

Ayrıca alacaklı açısından da kısmi itiraz sistemi oldukça işlevseldir. Çünkü borçlunun gerçekten borçlu olduğu kısım için takip devam eder ve alacaklı bu miktar için tahsilat yapmaya devam edebilir. Bir diğer önemli husus, mahkemelerin iş yükünü azaltmasıdır. Çünkü tam itirazlarda dosya tamamen dava sürecine taşınabilirken, kısmi itirazlarda sadece ihtilaflı kısım için dava açılır. Bu da yargının daha verimli işlemesini sağlar.

Özetle, borca kısmi itiraz; borçlunun gereksiz ödeme yapmasını engellerken, alacaklının da haklı olduğu kısmı hızlı şekilde tahsil etmesini mümkün kılar. Bu nedenle uygulamada sıkça tercih edilen ve oldukça önemli bir yoldur.

Borca Kısmi İtirazın Şartları

İtirazın Süresi ve Başvuru Yeri

Borca kısmi itirazın geçerli olabilmesi için kanunda öngörülen süre içerisinde yapılması şarttır. İİK m.62’ye göre, borçlunun ödeme emrini tebliğ aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde icra dairesine başvurması gerekir.

Bu süre hak düşürücü süredir. Yani 7 gün geçtikten sonra yapılan itiraz dikkate alınmaz. Borçlu, süresinde kısmi itiraz etmediği takdirde, borcun tamamını kabul etmiş sayılır. Bu nedenle süreye dikkat etmek son derece önemlidir.

Başvuru yeri ise, takibin yapıldığı icra dairesidir. Borçlu, itirazını yazılı bir dilekçeyle icra dairesine sunabileceği gibi, sözlü olarak da beyanda bulunabilir. Ancak sözlü itirazda, icra memuru beyanı tutanağa geçirir ve borçluya imzalatır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, itirazın doğrudan mahkemeye değil, icra dairesine yapılmasıdır. Yanlış yere yapılan başvurular geçerli sayılmaz.

Kısmi İtirazın Konusu Olabilecek Alacak Türleri

Kısmi itiraz, sadece para alacaklarına özgü bir durum değildir. Uygulamada en çok para alacaklarında görülse de, farklı türden alacaklar için de geçerli olabilir.

Para Alacakları: En yaygın örnektir. Borçlu, sadece borcun bir kısmına itiraz edebilir.
Faiz ve Masraf Kalemleri: Borçlu, asıl borcu kabul edip, sadece faiz veya takip masraflarına itiraz edebilir.
Yan Alacaklar: Örneğin, alacaklı hem kira alacağını hem de kira tazminatını talep etmişse, borçlu sadece bir kısmına itiraz edebilir.

Özellikle faiz ve masraflara yönelik kısmi itiraz, uygulamada çok sık karşılaşılan bir durumdur. Borçlu, “ana borcu kabul ediyorum ama faiz hesaplaması hatalıdır” diyerek sadece faize itiraz edebilir. Bu durumda ana borç için takip devam ederken, faiz kısmı durur.

Kısmi İtirazın Şekil ve İçerik Şartları

Borca kısmi itirazın geçerli olabilmesi için dilekçede bazı unsurların bulunması gerekir.

Borçlunun adı, soyadı ve adresi
Takibin esas numarası
İtiraz edilen miktar veya kısım
İtiraz gerekçesi (zorunlu olmamakla birlikte belirtilmesi faydalıdır)
Borçlunun imzası

Burada en kritik husus, itiraz edilen kısmın açıkça belirtilmesidir. Örneğin, “borcun 20.000 TL’sine itiraz ediyorum” veya “faiz kısmına itiraz ediyorum” şeklinde açık bir ifade kullanılmalıdır. Belirsiz ifadeler, itirazın geçersiz sayılmasına neden olabilir.

İtirazın dilekçeyle yapılması en güvenli yoldur. Çünkü sözlü beyanlarda, tutanağa geçirilirken hata yapılabilir. Ayrıca dilekçeyle yapılan itiraz, ilerleyen süreçte delil olarak da kullanılabilir.

Borca Kısmi İtirazın Usulü

Kısmi İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

Borca kısmi itirazın en önemli adımlarından biri, doğru şekilde hazırlanmış bir dilekçedir. Çünkü dilekçede yapılacak en ufak hata, itirazın geçersiz sayılmasına ya da tam itiraz gibi değerlendirilmesine sebep olabilir. Bu yüzden dilekçe hazırlanırken hem şekil şartlarına hem de içerik şartlarına özen göstermek gerekir.

Bir kısmi itiraz dilekçesinde mutlaka bulunması gereken unsurlar şunlardır:

Başlık: Dilekçenin hitap ettiği icra dairesi açıkça belirtilmelidir. (Örn. “İstanbul Anadolu 5. İcra Dairesi’ne, Samsun İcra Dairesi’ne”)
Taraf Bilgileri: Borçlunun adı, soyadı, adresi ve takip dosyasının esas numarası yazılmalıdır.
İtiraz Konusu: Borcun hangi kısmına itiraz edildiği net bir şekilde belirtilmelidir. (Örn. “Asıl borcun 40.000 TL’sine itiraz ediyorum, 10.000 TL’lik kısmını kabul ediyorum.”)
Gerekçe: İtiraz sebebi açıklanabilir. (Örn. “Borç senette yazılı olan miktar 10.000 TL’dir, fazlası haksızdır.”)
Sonuç ve Talep: Hangi kısım için takibin durdurulması istendiği belirtilir.
Tarih ve İmza: Borçlu veya vekili tarafından imzalanmalıdır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, itirazın mutlaka açık ve somut ifadelerle yapılmasıdır.

İtirazın Tebliği ve Sonuçları

Borca kısmi itiraz, borçlunun dilekçeyi icra dairesine sunmasıyla birlikte hüküm doğurur. İcra dairesi, bu itirazı alacaklıya tebliğ eder. Alacaklı, borçlunun hangi kısma itiraz ettiğini bu tebligatla öğrenir.

Bu aşamada ortaya çıkan en önemli sonuç, icra takibinin itiraz edilen kısım için durmasıdır. İtiraz edilmeyen kısım ise işlemeye devam eder. Yani borçlu, itiraz etmediği kısım için haciz tehdidi altında kalmaya devam eder.

Örneğin; 100.000 TL’lik bir icra takibinde borçlu 60.000 TL’ye itiraz edip, 40.000 TL’yi kabul ederse, takip 40.000 TL için devam eder. Alacaklı, bu kısım üzerinden haciz talep edebilir. 60.000 TL’lik kısım içinse takip durur. Alacaklı, bu kısım için dava açmak zorundadır.

İtirazın alacaklıya tebliğ edilmesinden sonra alacaklının yapabileceği şey, itirazın iptali veya itirazın kaldırılması yoluna başvurmaktır. Bunun için alacaklı, yasal sürede mahkemeye gitmek zorundadır.

Kısmi İtiraz Sonrası İcra Takibinin Durumu

Kısmi itirazdan sonra icra takibinde iki ayrı süreç ortaya çıkar:

İtiraz Edilmeyen Kısım: Borçlu tarafından kabul edilen kısım için takip kaldığı yerden devam eder. Bu kısım için borçluya ödeme emri kesinleşmiş olur ve haciz gibi cebri icra yolları işletilebilir.
İtiraz Edilen Kısım: Borçlu tarafından reddedilen miktar için takip durur. Bu noktada alacaklı, itirazın iptali ya da itirazın kaldırılması davası açarak hakkını aramak zorundadır.

Bu sistem sayesinde, borçlunun kabul ettiği kısım için alacaklı hemen tahsilat yapabilirken, ihtilaflı kısım için yargılama süreci beklenir. Böylece her iki tarafın da hakkı korunmuş olur.

Özellikle yüksek meblağlı takiplerde, kısmi itiraz büyük önem taşır. Çünkü borçlu, ödemek zorunda olmadığı tutar için kendini korurken, alacaklı da borçlunun kabul ettiği kısım için hakkını hızlıca elde edebilir.

Borca Kısmi İtirazın Sonuçları

Takibin Durdurulması ve Devam Eden Kısımlar

Borca kısmi itirazın en önemli sonucu, takibin sadece itiraz edilen kısım için durmasıdır. Yani borçlunun kabul ettiği kısım üzerinden takip devam ederken, itiraz edilen kısım için işlem yapılamaz.

Örneğin, 200.000 TL’lik bir takipte borçlu sadece 80.000 TL’ye itiraz etmişse, kalan 120.000 TL için takip işlemeye devam eder. Alacaklı, bu miktar için haciz isteyebilir, borçlunun malvarlığına el koydurabilir. Ancak 80.000 TL’lik kısım için dava açılmadan tahsil yoluna gidilemez.

Bu sonuç, hem borçlu hem de alacaklı açısından dengeli bir çözüm sağlar:

Borçlu, haksız yere ödemek zorunda kalacağı miktardan kurtulur.
Alacaklı, borçlunun gerçekten kabul ettiği kısmı hızlıca tahsil edebilir.

Alacaklının Hukuki Hakları

Borçlunun borca kısmi itiraz etmesi, alacaklıyı tamamen çaresiz bırakmaz. Alacaklının da elinde çeşitli hukuki yollar vardır.

İtirazın İptali Davası Açma: Alacaklı, genel mahkemelerde dava açarak itirazın haksız olduğunu ispat etmeye çalışır. Eğer davayı kazanırsa, borçlu hem asıl borcu ödemek zorunda kalır hem de %20’den az olmamak üzere icra inkar tazminatı öder.
İtirazın Kaldırılması Talebi: Eğer alacaklının elinde imzalı senet veya noter tasdikli belge gibi kuvvetli deliller varsa, icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep edebilir. Bu yol, daha hızlı sonuçlanır.
Tahsilata Devam Etme: Borçlunun kabul ettiği miktar için zaten takip devam ettiği için, alacaklı bu kısmı tahsil etmeye devam edebilir.

Bu yollar sayesinde alacaklı, borçlunun haksız itirazı karşısında haklarını savunabilir.

Borçlunun Hakları ve Sorumlulukları

Borçlu açısından kısmi itiraz, büyük bir koruma sağlar. Ancak bu hakkın kötüye kullanılması da ciddi sorumluluklar doğurur.

Haklı İtiraz: Eğer borçlu gerçekten borcun bir kısmından sorumlu değilse ve buna itiraz etmişse, kendisini haksız bir ödeme yükünden kurtarmış olur.
Haksız İtiraz: Eğer borçlu, aslında borçlu olduğu halde itiraz etmişse ve mahkeme bunu tespit ederse, sadece borcu ödemekle kalmaz, aynı zamanda alacaklıya icra inkar tazminatı ödemek zorunda kalır. Bu tazminat genellikle borcun %20’sinden az olamaz.

Dolayısıyla borçlunun kısmi itiraz hakkını bilinçli şekilde kullanması gerekir. Aksi halde, borçtan kurtulmak isterken daha büyük bir yükümlülük altına girebilir.

Uygulamada Borca Kısmi İtiraz

Yargıtay Kararları ve İçtihatlar

Yargıtay’ın içtihatları, borca kısmi itirazın nasıl uygulanacağı konusunda oldukça açıklayıcıdır. Özellikle Yargıtay, borçlunun kısmi itiraz hakkını kullanırken net ifadeler kullanması gerektiğini vurgular.

Avukatların Stratejik Yaklaşımları

Avukatlar, borca kısmi itiraz sürecinde hem borçlu hem de alacaklı için farklı stratejiler geliştirirler:

Borçlu Açısından: Avukat, borcun gerçekte hangi kısmının ödenmesi gerektiğini araştırır, fazla talep edilen kısmı tespit eder ve buna göre kısmi itiraz dilekçesini hazırlar. Böylece borçlunun haksız yere ödeme yapmasının önüne geçilir.
Alacaklı Açısından: Avukat, borçlunun itirazını inceleyerek, itirazın haksız olduğunu düşünüyorsa itirazın iptali veya kaldırılması yoluna başvurur. Ayrıca kabul edilen kısmın hızlıca tahsil edilmesi için icra işlemlerini sürdürür.

Bu nedenle tarafların, kısmi itiraz sürecinde mutlaka uzman bir avukattan destek alması önerilir.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözüm Önerileri

Borca kısmi itiraz sürecinde en sık yapılan hatalar şunlardır:

İtiraz Süresini Kaçırmak: 7 günlük süre hak düşürücü olduğundan, geç yapılan itirazlar dikkate alınmaz.
Belirsiz İfade Kullanmak: Hangi kısma itiraz edildiği açıkça belirtilmezse, itiraz yapılmamış sayılır.
Yanlış Merciye Başvuru: İtiraz, icra dairesine yapılmalıdır; doğrudan mahkemeye başvuru geçersizdir.
Gerekçesiz İtiraz: İtirazın gerekçesi belirtilmediğinde, mahkeme sürecinde ispat yükü ağırlaşır.

Çözüm olarak; itiraz dilekçesi mutlaka dikkatle hazırlanmalı, mümkünse bir hukukçudan yardım alınmalı ve sürelere riayet edilmelidir.

Borca Kısmi İtirazda Örnek Dilekçe

Resmi Dilekçe Formatı

Borca kısmi itiraz dilekçesi hazırlanırken resmi yazışma kurallarına uygun bir format izlenmelidir. İcra dairesine sunulan dilekçeler, hukuki bir belge niteliğinde olduğundan şekil şartları son derece önemlidir.

Genel olarak bir dilekçede şu bölümler bulunur:

Başlık: Dilekçenin sunulduğu icra dairesi belirtilir. (Örn. “Ankara 5. İcra Dairesi’ne”)
Borçlu Bilgileri: Ad, soyad, T.C. kimlik numarası ve adres bilgileri yazılır.
Dosya Numarası: Takibin esas numarası eklenir.
İtiraz Konusu: Borcun hangi kısmına itiraz edildiği açıkça belirtilir.
İtiraz Gerekçeleri: İlgili deliller ve açıklamalar yazılır.
Sonuç ve Talep: Takibin itiraz edilen kısım yönünden durdurulması istenir.
Tarih ve İmza: Borçlu veya avukatı tarafından imzalanır.

Şekle dikkat edilmemesi, itirazın geçersiz sayılmasına neden olabilir. Özellikle borcun hangi kısmına itiraz edildiğinin açıkça belirtilmesi hayati öneme sahiptir.

Borca Kısmi İtiraz Pratik Bir Dilekçe Örneği

Aşağıda uygulamada kullanılabilecek örnek bir kısmi itiraz dilekçesi yer almaktadır:

SAMSUN İCRA DAİRESİNE

DOSYA NO: 2025/xxxx E.

BORÇLU: [Ad Soyad – T.C. Kimlik No – Adres]

VEKİLİ: [Varsa Avukat Ad Soyad – Baro Sicil No – Adres]

ALACAKLI: [Ad Soyad – T.C. Kimlik No – Adres]

KONU: Borca kısmi itiraz beyanımızdır.

AÇIKLAMALAR:

Tarafıma tebliğ edilen ödeme emri ile 120.000 TL borç talep edilmektedir.
Ancak gerçekte, alacaklıya olan borcum 70.000 TL ile sınırlıdır. Fazlası haksız ve mesnetsizdir.
Bu nedenle, 50.000 TL’lik kısma itiraz ediyor, 70.000 TL’lik kısmı kabul ediyorum.

SONUÇ ve TALEP:Yukarıda açıklanan nedenlerle, takibin 50.000 TL’lik kısmı yönünden durdurulmasına karar verilmesini talep ederim.

Borçlu / Vekili[İmza] [Tarih]

Bu örnek, uygulamada sıklıkla kullanılan sade bir dilekçe formatıdır. Ancak her somut olayın farklı olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle dilekçe hazırlanırken, somut olayın özelliklerine göre ek açıklamalar yapılabilir.

Borca Kısmi İtiraz Hakkında Merak Edilen Sorular

Kısmi İtiraz Edilen Miktar Nasıl Belirlenir?

Kısmi itiraz edilecek miktarın belirlenmesi, somut olaya göre değişir. Borçlu, gerçekte borçlu olduğunu düşündüğü kısmı kabul eder; haksız veya fazla talep edilen kısmı ise reddeder.

Örneğin:

Alacaklı 80.000 TL için takip başlatmışsa, borçlu gerçekten 50.000 TL borçlu olduğunu kabul ediyor, kalan 30.000 TL’ye itiraz edebilir.
Eğer faizler yanlış hesaplanmışsa, borçlu sadece “faiz” kısmına itiraz ederek ana parayı kabul edebilir.

Burada önemli olan, itiraz edilen kısmın net olarak rakamsal şekilde belirtilmesidir. “Bir kısmına itiraz ediyorum” şeklindeki belirsiz ifadeler geçerli sayılmaz.

Kısmi İtiraz Sonrasında Alacaklı Ne Yapabilir?

Borçlunun kısmi itirazı üzerine alacaklının önünde iki yol vardır:

İtirazın İptali Davası Açmak: Genel mahkemelerde açılır. Alacaklı, borçlunun itirazının haksız olduğunu ispatlamak zorundadır. Eğer davayı kazanırsa, borçlu hem borcu ödemek hem de %20 oranında icra inkar tazminatı ödemek zorunda kalır.
İtirazın Kaldırılması Talebi: Eğer alacaklının elinde kuvvetli belgeler varsa (örneğin imzalı senet, noter tasdikli belge) icra mahkemesinde itirazın kaldırılmasını talep edebilir. Bu yol daha hızlıdır.

Ayrıca alacaklı, borçlunun kabul ettiği kısım için icra işlemlerine devam edebilir. Yani itiraz edilmeyen kısım için tahsilat yapılabilir.

İtirazın Reddi Durumunda Borçluyu Bekleyen Süreç

Borçlunun yaptığı kısmi itiraz mahkeme tarafından haksız bulunursa, borçlu ciddi bir yükümlülük altına girer.

Borcu Ödemek: Borçlu, itiraz ettiği kısmı ödemek zorunda kalır.
İcra İnkar Tazminatı: Mahkeme, alacaklının talebi üzerine borçluyu %20’den az olmamak üzere tazminata mahkum edebilir.
Faiz ve Masraflar: Borçlu, dava sürecinde işleyen faiz ve masrafları da ödemek zorunda kalır.

Bu nedenle, borçlunun itiraz hakkını kullanırken gerçekten borçlu olmadığı kısımları iyi tespit etmesi gerekir. Aksi halde, sadece borcu değil, ek masrafları da ödemek durumunda kalabilir.

Borca Kısmi İtiraz

Borca kısmi itiraz, hem borçlunun hem de alacaklının menfaatlerini koruyan bir mekanizmadır. Borçlu, gerçekten sorumlu olmadığı kısımlar için haksız bir ödeme yükünden kurtulurken; alacaklı, borçlunun kabul ettiği kısımlar için hızlıca tahsilata devam edebilir. Ancak bu hakkın kullanımı oldukça hassastır. Yanlış bir ifade, yanlış merciye başvuru ya da süreyi kaçırmak, borçlunun tüm savunma hakkını kaybetmesine neden olabilir. Aynı şekilde, haksız yere yapılan bir itiraz da borçlunun tazminat yükümlülüğü altına girmesine yol açar. Bu nedenle, borca kısmi itiraz yapılırken mutlaka uzman bir hukukçudan destek alınmalı, dilekçe doğru hazırlanmalı ve süreler titizlikle takip edilmelidir.