Boşanmada Çocuk Teslimi ve Kişisel İlişki Kurulması - Samsun Boşanma Avukatı

Boşanmada Çocuk Teslimi ve Kişisel İlişki Kurulması:

Boşanma süreçleri, bir ailenin yaşamında önemli dönüşümleri beraberinde getirirken, bu dönemin en hassas konularından biri de şüphesiz çocukların durumu ve ebeveynleriyle olan ilişkileridir. Türk hukuk sistemi, boşanmanın çocuklar üzerindeki olası olumsuz etkilerini en aza indirmek ve onların sağlıklı gelişimini güvence altına almak amacıyla "çocuğun üstün yararı" ilkesini esas almıştır. Yakın zamanda yapılan köklü yasal düzenlemelerle, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulması süreçleri, geçmişteki tartışmalı uygulamalardan arındırılmış, daha çocuk odaklı bir yapıya kavuşturulmuştur.

Temel Kavramlar: Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması

Aile hukuku bağlamında, boşanma sonrası çocuklarla ilgili iki temel kavram bulunmaktadır:

Çocuğun Üstün Yararı İlkesi: Hukuki Sürecin Temeli

Çocuk teslimi ve kişisel ilişki kurulması süreçlerinin merkezinde "çocuğun üstün yararı" prensibi yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 41. maddesi, her çocuğun korunma ve bakımdan yararlanma hakkına sahip olduğunu ve "yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça" ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkının bulunduğunu açıkça güvence altına almıştır. Bu ilke, uluslararası alanda Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesi ve Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'nde de vurgulanmaktadır.

Çocuğun üstün yararı, onun fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal, kültürel, ahlaki, hukuki ve ekonomik açılardan sağlıklı, dengeli ve özgür bir şekilde gelişmesini ve korunmasını ifade eder. Bu kavram, çocuk haklarının hayata geçirilmesinde bir yol gösterici niteliğindedir ve çocuğun yararı ile ebeveynlerin veya diğer kişilerin çıkarları arasında bir çatışma olduğunda, çocuğun menfaatlerine öncelik tanınmasını gerektirir.

İcra Yoluyla Çocuk Tesliminden Yeni Döneme

Geçmişte Türkiye'de boşanmada çocuk teslimi ve kişisel ilişki kurma işlemleri, İcra ve İflas Kanunu (İİK) hükümleri uyarınca icra daireleri aracılığıyla yürütülmekteydi. Bu durum, kamuoyunda " çocuk haczi " olarak bilinen ve çocukların ruhsal sağlığı üzerinde olumsuz etkiler bırakan uygulamalara neden oluyordu. Bu aksaklıkları gidermek ve daha insancıl bir sistem kurmak amacıyla, Yargı Reformu Stratejisi kapsamında önemli adımlar atıldı.

30 Kasım 2021 tarihinde yürürlüğe giren 7343 sayılı Kanun ile İcra ve İflas Kanunu'nda ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu'nda (ÇKK) yapılan değişiklikler, bu alanda devrim niteliğinde bir dönüşüm sağladı. Artık çocuk teslimi ve kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme kararları, icra müdürlükleri yerine Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri (ADMHDB) veya bu müdürlüklerin bulunmadığı yerlerde Bakanlıkça belirlenen hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlükleri tarafından yerine getirilmektedir.

Yeni sistemin getirdiği başlıca yenilikler şunlardır:

• Çocuk Dostu Ortamlar: İşlemler, çocuğun üstün yararı gözetilerek, çocukların rahat ve güvende hissedebilecekleri çocuk görüşme merkezlerinde gerçekleştirilir^16161616. Bu merkezler, genellikle park, bahçe gibi alanlara yakın veya sosyal, sportif, kültürel etkinliklerin yapılabileceği yerlerde konumlandırılır^.

• Uzman Desteği: Süreçte, psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı gibi uzmanlar aktif rol alır. Bu uzmanlar, ebeveynlerle ve çocuklarla iletişim kurarak, boşanma sürecinin olumsuz etkilerini azaltmaya ve sağlıklı ilişkilerin devamlılığını sağlamaya çalışırlar.

• Rızaya Dayalı Yaklaşım: İşlemlerin öncelikli olarak tarafların ve çocukların rızasıyla yürütülmesi esastır. İhtiyaç halinde ebeveynlere doğru ebeveynlik davranışları konusunda danışmanlık hizmeti de sunulur.

• Harçsız İşlemler: Bu işlemlerden genel olarak herhangi bir harç alınmamaktadır.

  
  

Çocuk Teslimi ve Kişisel İlişki Kurulması Süreci Nasıl İşler?

Mahkemece verilen çocuk teslimi veya kişisel ilişki kararlarının yerine getirilmesi için izlenen prosedür şu şekildedir:

1. Başvuru: Hak sahibi, çocuğun yerleşim yerindeki Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü'ne yazılı talepte bulunur. Başvuru, bizzat yapılabileceği gibi vekâletnamesi olan bir avukat aracılığıyla da gerçekleştirilebilir.

2. Gerekli Belgeler: Başvuru sırasında, çocuk teslimi veya kişisel ilişkiye dair mahkeme kararının (ilam veya tedbir kararı) ibrazı istenir.

3. İletişim ve Teslim Emri: Müdürlük, dosyayı açtıktan sonra yükümlü taraf ile iletişime geçerek çocuğu belirlenen teslim mekânına belirli bir tarih ve saatte getirmesini bildirir. Eğer yükümlü rızasıyla çocuğu teslim etmez veya kişisel ilişkiyi engellerse, müdürlükçe bir "teslim emri" gönderilebilir. Bu emirde, yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde uygulanacak yaptırımlar (örneğin disiplin hapsi) belirtilir^, Teslim emrinin usulüne uygun olarak bir kez tebliğ edilmesi yeterlidir.

4. Zor Kullanma ve Özel Haller: Çocuğun üstün yararına aykırı bir durumun (örneğin kaçırılma tehlikesi) ortaya çıkması halinde, yükümlüyle irtibata geçmeye veya teslim emri tebliğine gerek kalmaksızın çocuk müdürlük tarafından alınarak hak sahibine teslim edilebilir.

Çocuk Teslimi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular ve Yanıtları

1. Boşanma davası devam ederken çocuk teslimi veya kişisel ilişki kurulması mümkün müdür?

Evet, boşanma davası sürerken de mahkeme tarafından verilen geçici velayet veya kişisel ilişki kurulmasına dair tedbir kararları doğrultusunda çocuk teslimi ve kişisel ilişki işlemleri yapılabilir.

2. Çocuk teslimi ve kişisel ilişki için hangi kuruma başvurulur?

Çocuk teslimi veya kişisel ilişki talepleri için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri'ne (ADMHDB) başvurulmalıdır. Bu müdürlüklerin bulunmadığı yerlerde ise Adalet Bakanlığı'nca belirlenen hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlükleri yetkilidir.

3. Çocuk teslimine veya kişisel ilişkiye gelmeyen ebeveyn için hangi yaptırımlar uygulanır?

Çocuk teslim emrine aykırı davranan veya emrin yerine getirilmesini engelleyen ebeveynler, bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine üç aya kadar disiplin hapsiyle cezalandırılabilir. Ayrıca, hak sahibinin Türk Ceza Kanunu'nun 234. maddesi uyarınca Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet hakkı da saklıdır.

4. Çocuk kişisel ilişki kurmak istemezse ne yapılır?

Eğer yükümlü çocuğu görüşme merkezine getirdiği halde çocuk direnç gösterirse, Yönetmelik hükümleri devreye girer. Bu durumlarda, çocuğun üstün yararı doğrultusunda uzmanlar tarafından mesleki müdahaleler yapılır. Amaç, zorla teslimden kaçınmak ve çocuğun ruhsal bütünlüğünü korumaktır.

5. Velayet değişikliği davalarında kesinleşmeyen kararlar nasıl uygulanır?

Velayet değişikliği davalarında mahkeme kararının henüz kesinleşmediği, istinaf incelemesinde olduğu dosyalarda, ara kararla verilmiş bir tedbir kararı varsa bu karar kesinleşinceye kadar uygulanır. Mahkemenin kesinleşen kararı olduğunda ise bu karar esas alınır.

6. Hak sahibi adına avukatı başvuru yapabilir mi?

Evet, hak sahibi adına vekâletnamesi bulunan avukatı da çocuk teslimi veya kişisel ilişki kurulması için başvuruda bulunabilir.

7. Çocuk teslimi ve kişisel ilişki sürecinde hangi uzmanlar görev alır?

Bu süreçte Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerinde görevli müdürler, psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı gibi uzmanlar ve zabıt katipleri yer almaktadır.

8. Çocuk görüşme merkezlerinin fiziksel özellikleri nelerdir? Güvenlik kamerası zorunlu mudur?

Çocuk görüşme merkezleri, çocukların ebeveynleri ile kaliteli zaman geçirmesini sağlayacak park, bahçe gibi alanlara yakın veya içinde sosyal, sportif, kültürel faaliyetlerin yapılabileceği yerlerde konumlandırılır. Rehbere göre, çocuk görüşme merkezinde güvenlik kamerası bulunup bulunmadığı ve nereden temin edileceği gibi hususlar da ele alınmaktadır.

9. Yükümlü yurt dışındaysa çocuk teslimi nasıl gerçekleştirilir?

Yükümlü tarafın ve çocuğun yurt dışında bulunduğu durumlarda iletişim ve tebligat işlemleri, Tebligat Kanunu'nun 25/a maddesi ve Tebligat Yönetmeliği'nin 43. maddesi uyarınca Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yürütülür.

10. "Haklı mazeret" nedir ve kim belirler?

"Haklı mazeret", çocuğu teslim etme veya alma yükümlülüğünü yerine getirememeye ilişkin makul ve geçerli bir nedeni ifade eder. Bu tür durumlar, müdürlükteki uzmanlar tarafından değerlendirilir ve taraflarca bildirilmesi gerekir.

11. Taraflar arasında uzaklaştırma kararı (6284 Sayılı Kanun) varsa süreç nasıl işler?

6284 sayılı Kanun uyarınca verilen uzaklaştırma kararlarında, tedbir lehtarı kişinin tebligat adresi genellikle Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) olarak belirlenir. İlgili uzman, ŞÖNİM görevlileriyle iletişime geçerek süreci başlatır. Yükümlünün bulunduğu yerin gizliliğini korumak için tüm önlemler alınarak, çocuğun hak sahibiyle görüşmesi sağlanır.

samsun boşanma avukatı, samsun çekişmeli boşanma avukatı, samsun anlaşmalı boşanma avukatı, çocuk teslimi