Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tazminat Çeşitleri - Samsun Avukat

Maddi Hasarlı Trafik Kazalarında Tazminat Çeşitleri

Trafik kazaları hayatın kaçınılmaz gerçeklerinden biridir. Türkiye’de her yıl yüzbinlerce trafik kazası meydana gelmekte, bunların önemli bir kısmı da maddi hasarlı trafik kazaları olarak kayıtlara geçmektedir. Yaralanmalı veya ölümlü kazalar kadar dramatik olmasa da, maddi hasarlı kazalar mağdurlar açısından ciddi ekonomik kayıplara yol açar. Araç hasarları, değer kaybı, tamir masrafları, çekici ve otopark ücretleri gibi giderler, kaza sonrasında kişilerin karşı karşıya kaldığı en temel sorunlardır.

Bu noktada devreye tazminat hakkı girer. Hukuk düzeni, kusursuz mağdurların zararlarını karşılamaları için çeşitli yollar sunar. Zorunlu trafik sigortası ve kasko sigortası, mağdurların ekonomik kayıplarını telafi etmelerine yardımcı olur. Ancak uygulamada sigorta şirketleri genellikle ödemeleri düşük tutmaya çalışır veya ödemeyi reddeder. Bu nedenle mağdurların tazminat haklarını ve hukuki süreçleri iyi bilmeleri gerekir.

Bu makalede, maddi hasarlı trafik kazalarında hangi tazminat türlerinin talep edilebileceğini, bu süreçte sigorta şirketlerinin rolünü, dava açma şartlarını incelyeceğiz.

Maddi Hasarlı Trafik Kazalarında Tazminat

Tazminat, bir kişinin uğradığı zararın hukuken telafi edilmesi anlamına gelir. Maddi hasarlı trafik kazalarında ise bu zarar, doğrudan ekonomik kayıplar şeklinde ortaya çıkar.

Maddi tazminat, araç sahibinin kazadan dolayı uğradığı parasal zararların karşılanmasını ifade eder. Örneğin:

Aracın tamir masrafları,
Değer kaybı,
Aracın kullanılamadığı süre için doğan zararlar,
Çekici ve otopark masrafları,

tamamen maddi zarar kapsamında değerlendirilir.

Bu noktada önemli olan husus, tazminatın mağduru eski haline getirmeyi amaçlamasıdır. Yani, kaza olmamış olsaydı mağdur hangi durumda olacak idiyse, tazminat ile o duruma mümkün olduğunca yaklaştırılması hedeflenir.

Hukuki açıdan bakıldığında, maddi hasarlı kazalarda tazminat yalnızca mağdurun hakkı değil, aynı zamanda kusurlu tarafın yasal sorumluluğudur. Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uyarınca, kazada kusurlu olan kişi veya onun sigortacısı mağdurun zararını karşılamakla yükümlüdür.

Maddi Hasarlı Trafik Kazalarının Yasal Dayanakları

Maddi hasarlı kazalarda tazminat talepleri birden fazla hukuki düzenlemeye dayanır. Başlıca dayanaklar şunlardır:

Türk Borçlar Kanunu (TBK): TBK’nın 49. maddesi, haksız fiil sonucu verilen zararın tazmin edilmesi gerektiğini düzenler. Trafik kazaları da bu kapsamda değerlendirilir.
Karayolları Trafik Kanunu (KTK): KTK, araç sahiplerinin ve sürücülerin sorumluluklarını düzenler. Ayrıca zorunlu trafik sigortasının kapsamını da belirler.
Zorunlu Trafik Sigortası: Araç sahiplerinin yaptırmak zorunda olduğu bu sigorta, kazada kusurlu olan sürücünün yerine mağdurun zararlarını karşılar.
Yargıtay İçtihatları: Yargıtay’ın verdiği emsal kararlar, özellikle değer kaybı ve kullanım mahrumiyeti gibi konularda alt mahkemelere yol gösterir.

Bu yasal dayanaklar sayesinde, mağdurlar uğradıkları zararların karşılanması için hem sigorta şirketlerine hem de gerekirse mahkemelere başvurabilir.

Maddi Tazminat Çeşitleri

Maddi hasarlı trafik kazalarında mağdurlar birden fazla kalemde tazminat talep edebilir. Bunlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

Araç hasar tazminatı
Araç değer kaybı tazminatı
Kullanım mahrumiyeti tazminatı
Çekici ve otopark masrafları

Her bir tazminat türü farklı bir zararı karşılamaya yöneliktir. Şimdi bunları ayrıntılı şekilde inceleyelim.

Araç Hasar Tazminatı

Maddi hasarlı trafik kazalarının en temel zararı, aracın hasar görmesidir. Araç hasar tazminatı, aracın tamir masraflarının karşılanmasını kapsar. Bu masraflar, genellikle ekspertiz raporlarıyla belirlenir.

Aracın tamir edilmesi mümkünse, sigorta şirketi veya kusurlu taraf, tamir masraflarını karşılamak zorundadır. Ancak bazı durumlarda araç pert olabilir. Pert (tam ziya) durumu, aracın tamir masraflarının aracın piyasa değerini aşması halinde ortaya çıkar. Bu durumda, araç sahibine aracın rayiç değeri ödenir.

Örnek vermek gerekirse; piyasa değeri 300.000 TL olan bir aracın tamir masrafları 350.000 TL çıkarsa, sigorta şirketi tamir masrafını değil aracın değerini öder.

Araç hasar tazminatında en sık yaşanan sorun, sigorta şirketlerinin ödemeleri düşük göstermesidir. Ekspertiz raporları çoğu zaman sigorta şirketlerinin lehine hazırlanabilir. Bu nedenle mağdurların bağımsız ekspertiz raporu alması ve haklarını savunması büyük önem taşır.

Araç Değer Kaybı Tazminatı

Maddi hasarlı trafik kazalarında en çok merak edilen ve talep edilen tazminat türlerinden biri araç değer kaybı tazminatıdır. Bir araç ne kadar profesyonelce tamir edilirse edilsin, kaza geçmişi nedeniyle ikinci el piyasasında değer kaybına uğrar. İşte bu fark, değer kaybı tazminatı ile karşılanır.

Değer kaybı tazminatı talep edebilmek için:

Kazada mağdur kusursuz ya da az kusurlu olmalıdır.
Aracın hasarı onarılmış olmalıdır.
Araç, ağır hasar veya pert durumda olmamalıdır.

Hesaplama kriterleri:

Aracın markası ve modeli,
Yaşı ve kilometresi,
Hasarın boyutu ve onarımın niteliği,
Kazadan önceki rayiç değeri.

Örneğin, piyasa değeri 600.000 TL olan bir araç, kaza sonrası 40.000 TL değer kaybetmişse, bu tutar mağdura ödenmelidir. Ancak sigorta şirketleri çoğu zaman değer kaybı için çok düşük teklifler sunar. Bu durumda dava açmak gerekebilir.

Yargıtay içtihatlarına göre, araç değer kaybı tazminatı yalnızca kusurlu olmayan veya az kusurlu tarafa ödenir. Ayrıca, araç ne kadar yeni ve düşük kilometredeyse, değer kaybı miktarı o kadar yüksek olur.

Kullanım Mahrumiyeti Tazminatı

Bir trafik kazası sonrasında aracın tamir süresince kullanılamaması mağdur için ek bir zarar doğurur. Örneğin, aracıyla işe giden bir kişi, tamir süresince ya toplu taşıma kullanmak zorunda kalır ya da araç kiralar. Bu ek maliyet, kullanım mahrumiyeti tazminatı kapsamında talep edilebilir.

Kullanım mahrumiyeti tazminatında genellikle şu yöntemler uygulanır:

Aracın tamirde kaldığı gün sayısı hesaplanır.
Piyasadaki benzer araçların günlük kiralama bedeli esas alınır.
Bu bedel, aracın tamirde kaldığı gün sayısıyla çarpılarak mağdura ödenir.

Örneğin, aracın 15 gün tamirde kaldığını ve benzer araçların günlük kiralama bedelinin 1.000 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda, mağdurun talep edebileceği kullanım mahrumiyeti tazminatı 15.000 TL olacaktır.

Mahkemeler, mağdurun aracına gerçekten ihtiyaç duyduğunu kanıtlamasını da bekleyebilir. Özellikle ticari araç sahipleri için kullanım mahrumiyeti tazminatı daha kolay kabul edilmektedir.

Çekici ve Otopark Masrafları

Trafik kazası sonrasında ortaya çıkan bir diğer önemli masraf kalemi, çekici ve otopark ücretleridir. Kazadan sonra aracın olay yerinden taşınması için çekici gerekir ve bu masraflar çoğu zaman mağdurun cebinden çıkar. Aynı şekilde, aracın tamir edilene kadar otoparkta kalması da ek maliyet doğurur.

Hukuken bu giderler de maddi tazminat kapsamında değerlendirilir ve kusurlu tarafın sigorta şirketinden talep edilebilir. Ancak sigorta şirketleri genellikle yalnızca belirli bir üst limite kadar ödeme yapar.

Örneğin:

Çekici ücreti 2.000 TL,
Otopark ücreti 1.500 TL ise,
toplamda 3.500 TL’nin kusurlu taraf veya sigorta şirketi tarafından karşılanması gerekir.

Bu masrafların ödenebilmesi için mutlaka fatura ve makbuzlarla belgelenmesi gerekir. Belgelenmeyen masraflar için ödeme alınması oldukça zordur.

Maddi Hasarlı Trafik Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

Sigorta şirketleri, maddi hasarlı trafik kazalarında tazminat sürecinin en önemli aktörleridir. Zorunlu Trafik Sigortası (ZTS), kazada kusurlu olan tarafın yerine mağdurun zararını karşılamakla yükümlüdür. Bu sayede mağdur, doğrudan kusurlu kişiden değil, onun sigortacısından zararını talep eder.

Zorunlu Trafik Sigortası kapsamında ödenen zararlar:

Araç tamir masrafları,
Değer kaybı tazminatı,
Kullanım mahrumiyeti,
Çekici ve otopark masrafları.

Buna ek olarak, kasko sigortası yaptırmış olan mağdurlar, zararı doğrudan kendi sigortasından da talep edebilir. Kasko şirketi, zararı ödedikten sonra kusurlu tarafın sigortacısına rücu eder.

Başvuru süreci:

Kaza tespit tutanağı tutulmalı.
Ekspertiz raporu hazırlanmalı.
Sigorta şirketine başvuru yapılmalı.
Sigorta şirketi en geç 15 gün içinde ödeme yapmalıdır.

Eğer sigorta şirketi ödemeyi reddederse veya düşük teklif sunarsa, mağdurun dava açma hakkı doğar. Yargıtay kararlarında, sigorta şirketlerinin keyfi red gerekçeleri kabul edilmemekte ve mağdur lehine kararlar verilmektedir.

Tazminat Davası Açma Süreci

Maddi hasarlı trafik kazalarında mağdurlar, çoğu zaman sigorta şirketlerinin düşük ödemeleri nedeniyle tazminat davası açmak zorunda kalır.

Dava açma sürecinde şu adımlar izlenir:

Yetkili Mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemeleri veya Asliye Hukuk Mahkemeleri yetkilidir.
Deliller: Kaza tespit tutanağı, ekspertiz raporları, tamir faturaları, çekici ve otopark makbuzları, araç değer kaybı raporları davada büyük önem taşır.
Dava Açma Şartı: Öncelikle sigorta şirketine başvuru yapılmalı ve 15 gün beklenmelidir. Eğer bu sürede ödeme yapılmazsa dava açılabilir.
Avukat Tutmanın Avantajları: Trafik kazası tazminat davaları teknik bilgi gerektirdiği için uzman bir avukatla sürecin yürütülmesi mağdurun lehine olacaktır.

Dava süresi genellikle 1 ila 2 yıl arasında değişir. Ancak doğru belgelerle ve bilirkişi raporlarıyla desteklenmiş dosyalarda süreç daha kısa sürede sonuçlanabilir.

Tazminat Hesaplamasında Dikkate Alınan Kriterler

Maddi hasarlı trafik kazalarında tazminat miktarı, birçok farklı kritere bağlı olarak hesaplanır. Her zarar kalemi için farklı yöntemler olsa da, genel olarak dikkate alınan kriterler şunlardır:

Aracın Yaşı ve Markası
Yeni ve yüksek değer sahip araçlarda tazminat miktarı daha yüksek olur. Örneğin, 1 yaşındaki bir premium marka araçla, 15 yaşındaki bir ekonomik sınıf araç arasındaki değer kaybı miktarı çok farklıdır.
Hasarın Boyutu
Küçük çaplı bir tampon çizilmesi ile aracın kaporta ve şasi düzeyinde aldığı büyük bir hasarın tazminat hesaplamasına etkisi aynı değildir. Hasar ne kadar büyükse, tazminat da o kadar yüksek çıkar.
Değer Kaybı Kriterleri
- Aracın piyasa değeri,
- Kazadan önceki durumu,
- Onarımın kalitesi,
- Kaza sonrası ikinci el piyasasında oluşan fark,
  dikkate alınarak hesaplama yapılır.
Kullanım Mahrumiyeti
Aracın tamirde kaldığı gün sayısı ve muadili bir aracın günlük kiralama bedeli esas alınır.
Kusur Oranı
En önemli kriterlerden biridir. Eğer mağdur kısmen kusurluysa, tazminat miktarı da kusur oranına göre azaltılır. Örneğin, %25 kusurlu olan bir mağdur, toplam zararının %75’ini talep edebilir.

Tazminat hesaplamalarında bilirkişiler ve ekspertiz raporları büyük rol oynar. Ancak unutulmamalıdır ki, sigorta şirketleri çoğu zaman kendi lehlerine düşük hesaplamalar yapar. Bu nedenle mağdurların bağımsız ekspertiz raporu alması hak kayıplarını önleyecektir.

Maddi Hasarlı Trafik Kazalarında Kusur Oranı

Kusur oranı, maddi hasarlı kazalarda tazminatın en kritik belirleyicisidir. Çünkü tazminattan hangi tarafın ne kadar sorumlu olacağını doğrudan etkiler.

Kusur oranı nasıl belirlenir?

Kaza tespit tutanağı: Tarafların kaza sonrası imzaladığı tutanak en temel belgedir.
Trafik polis raporu: Eğer polis çağrılmışsa, olay yeri incelemesi ve rapor da dikkate alınır.
Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM): Kusur oranını sistem üzerinden belirler.

Kusurun tazminata etkisi:

Eğer mağdur tamamen kusursuz ise, zararının tamamı karşılanır.
Mağdur %50 kusurlu ise, yalnızca %50 oranında tazminat alabilir.
Tam kusurlu olan tarafın ise tazminat talep etme hakkı bulunmaz.

Tam kusur – kısmi kusur ayrımı:

Tam kusur: Kazanın meydana gelmesinde taraflardan yalnızca birinin kusurlu olmasıdır.
Kısmi kusur: Her iki tarafın da kusurlu olmasıdır. Örneğin, biri kırmızı ışık ihlali yaparken, diğeri hız sınırını aşmışsa kusur paylaşılır.

Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, mağdurun kusur oranı tazminat miktarını doğrudan etkiler. Bu nedenle kaza tespit tutanağının doğru tutulması ve mağduriyet yaratacak şekilde imzalanmaması hayati önem taşır.

Maddi Hasarlı Trafik Kazası Hakkında En Çok Sorulan Sorular

Maddi hasarlı trafik kazasında tazminat nasıl alınır?

Kaza sonrası kaza tespit tutanağı tutulmalı, araç ekspertiz raporu çıkarılmalı ve sigorta şirketine başvuru yapılmalıdır. Eğer sigorta ödemez veya düşük ödeme yaparsa dava açılır.

Araç değer kaybı davası ne kadar sürer?

Genellikle 1 ila 1,5 yıl sürmektedir. Ancak sigorta şirketinin ödeme yapmaması durumunda dava açmak zorunlu hale gelir.

Sigorta şirketi ödeme yapmazsa ne olur?

Öncelikle Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Eğer sonuç alınamazsa Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açılır.

Kullanım mahrumiyeti tazminatı nasıl hesaplanır?

Aracın tamirde kaldığı gün sayısı ile muadil aracın günlük kiralama bedeli çarpılır. Örneğin, 10 gün * 800 TL = 8.000 TL.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Teorik olarak mağdurlar haklarını kolayca alabilmeli. Ancak uygulamada birçok sorun yaşanıyor:

Sigorta şirketlerinin düşük teklifler sunması: Özellikle değer kaybı hesaplamalarında mağdura çok düşük rakamlar öneriliyor.
Tazminat ödemelerinin gecikmesi: Kanunen 15 gün içinde yapılması gereken ödemeler bazen aylarca sürüyor.
Ekspertiz raporları: Çoğu zaman sigorta şirketlerinin lehine hazırlanıyor.
Mahkeme süreçlerinin uzunluğu: Tazminat davaları bazen yıllarca sürebiliyor.

Bu sorunlar nedeniyle mağdurlar, çoğu zaman haklarını tam olarak alamıyor. Çözüm için uzman avukat desteği ve bağımsız ekspertiz raporları büyük önem taşıyor.

Hak Kaybını Önlemek İçin İpuçları

Kaza sonrası yapılması gerekenler: Mutlaka kaza tespit tutanağı tutulmalı ve fotoğraflarla olay yeri belgelenmeli.
Sigorta şirketi ile iletişim: Başvuru süresi ve belgeler eksiksiz tamamlanmalı.
Ekspertiz raporlarının kontrolü: Sigortanın gönderdiği rapor mutlaka bağımsız ekspertizle karşılaştırılmalı.
Hukuki danışmanlık: Avukat desteği almak, hem süreci hızlandırır hem de tazminat miktarını artırır.

Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tazminat Davası

Maddi hasarlı trafik kazaları, mağdurlar açısından ciddi ekonomik sonuçlar doğurur. Araç hasarı, değer kaybı, kullanım mahrumiyeti ve ek masraflar, mağdurların karşılamak zorunda kaldığı temel zararlardır. Ancak hukuki düzenlemeler sayesinde, bu zararların tazmin edilmesi mümkündür. Mağdurların haklarını tam olarak alabilmesi için, süreci doğru yönetmeleri, sigorta şirketlerinin düşük tekliflerine razı olmamaları ve gerekirse dava açmaları gerekir. Unutulmamalıdır ki, trafik kazalarında hak aramak yalnızca mağdurun cebini değil, aynı zamanda adaletin sağlanmasını da ilgilendirir.