İcra Hukuku İstihkak Davası - Samsun İcra Avukatı

İstihkak Davası

Alacaklıların borçludan alacaklarını tahsil etmek amacıyla başlattığı icra takipleri, Türk hukuk sisteminde yaygın bir uygulamadır. Ancak icra takibi sırasında, borçlunun zannedilen bir malın aslında üçüncü bir kişiye ait olduğu durumlarla karşılaşılabilir. İşte bu gibi durumlarda, malın gerçek sahibinin, icra takibi kapsamında yapılan haciz işleminin kaldırılmasını ve malın kendisine ait olduğunun tespitini talep ettiği hukuki yola İstihkak Davası denir. Bu dava, mülkiyet hakkının korunması ve haksız yere haczedilen malların serbest bırakılması açısından büyük önem taşır.

İstihkak Davası Nedir?

İstihkak davası, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK) kapsamında açılan, icra takibine konu olan bir malın borçluya ait olmadığı, aksine üçüncü bir kişiye ait olduğu iddiasıyla, bu mal üzerindeki haczin kaldırılmasını ve malın kendisine iadesini talep eden bir davadır. Bu dava, özellikle borçlunun evinde veya işyerinde haciz yapılırken, orada bulunan ve haczedilen bir malın aslında o evde veya işyerinde yaşayan veya faaliyet gösteren bir üçüncü kişiye (örneğin borçlunun eşi, çocuğu, ortağı veya kiraçısı) ait olması durumunda gündeme gelir. İstihkak davası, mülkiyet hakkına dayalı bir dava olup, malın gerçek sahibini korumayı amaçlar. Haczedilen mal üzerinde istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişi, malın kendisine ait olduğunu ve borçluya ait olmadığını ispatlamakla yükümlüdür.

İstihkak Davasının Hukuki Dayanağı

İstihkak davaları, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 96, 97 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu maddeler, davanın açılma şartlarını, süresini, taraflarını ve yargılama usulünü detaylı olarak belirler.

İstihkak Davası Açma Şartları

İstihkak davasının kabul edilebilmesi için aşağıdaki hukuki şartların bir arada bulunması gerekir:

1. Geçerli Bir İcra Takibi ve Haciz İşlemi: Davanın açılabilmesi için, borçlu aleyhine geçerli bir icra takibi başlatılmış ve bu takip kapsamında bir mal üzerine haciz konulmuş olması şarttır. Henüz haciz işlemi yapılmamış bir mal için istihkak davası açılamaz.

2. Üçüncü Kişinin İddiası: Haczedilen malın, borçluya değil, icra takibine taraf olmayan üçüncü bir kişiye ait olduğu iddiası bulunmalıdır. Bu üçüncü kişi, malın mülkiyetini veya üzerinde sınırlı bir ayni hakkı olduğunu (örneğin rehin hakkı) iddia edebilir.

3. İddianın Süresinde Yapılması: Haciz sırasında malın kendisine ait olduğunu iddia eden üçüncü kişi, bu iddiasını yasal süreler içinde icra müdürlüğüne bildirmelidir.

İstihkak İddiasına İtiraz:

Borçlu, elinde bulunan bir malı başkasının mülkü veya rehni olarak gösterdiği yahut

üçüncü bir şahıs tarafından o mal üzerinde mülkiyet veya rehin hakkı iddia edildiği takdirde, icra dairesi bunu haciz ve icra tutanaklarına geçirir ve keyfiyeti iki tarafa bildirir.

İcra dairesi aynı zamanda istihkak iddiasına karşı itirazları olup olmadığını bildirmek

üzere alacaklı ve borçluya üç günlük mühlet verir. Sükütları halinde istihkak iddiasını kabul

etmiş sayılırlar. Malın haczine muttali olan borçlu veya üçüncü şahıs, ıttıla tarihinden itibaren yedi gün içinde istihkak iddiasında bulunmadığı takdirde, aynı takipte bu iddiayı ileri sürmek hakkını kaybeder. İstihkak iddiasının yapıldığı veya istihkak davasının açıldığı tarihte istihkak müddeisi ile birlikte oturan kimseler yahut bu şahısların iş ortakları, iddianın yapıldığı tarihte veya istihkak davası 97 nci maddenin 9 uncu fıkrası gereğince açılmışsa davanın açıldığı tarihte malın haczine ıttıla kesbetmiş sayılırlar.

Üçüncü şahsın istihkak iddiası:

İstihkak iddiasına karşı alacaklı veya borçlu tarafından itiraz edilirse, icra memuru

dosyayı hemen icra mahkemesine verir. İcra mahkemesi, dosya üzerinde veya lüzum görürse ilgilileri davet ederek mürafaa ile yapacağı inceleme neticesinde varacağı kanaate göre takibin devamına veya talikıne karar verir. İstihkak davasının sırf satışı geri bırakmak gayesiyle kötüye kullanıldığını kabul etmek için ciddi sebepler bulunduğu takdirde icra mahkemesi takibin talikı talebini reddeder. Takibin talikıne karar verilirse, haksız çıktığı takdirde alacaklının muhtemel zararına karşı davacıdan 36 ncı maddede gösterilen teminat alınır. Teminatın cins ve miktarı mevcut delillerin mahiyetine göre takdir olunur. Takibin devamına dair verilen icra mahkemesi kararı kesindir.

Üçüncü şahıs, icra mahkemesi kararının tefhim veya tebliğinden itibaren yedi gün

içinde icra mahkemesinde istihkak davası açmaya mecburdur. Bu müddet zarfında dava

edilmediği takdirde üçüncü şahıs alacaklıya karşı iddiasından vazgeçmiş sayılır. Kiralanan taşınmaz veya gemilerdeki hapis hakkına tabi eşya ile ilgili istihkak davaları

Borçlar Kanununun 268 inci maddesinin 1 inci fıkrasında yazılı hükümlere uygun olmadıkça

talik emri verilemez. Dava esnasında 106 ncı maddedeki müddetler cereyan etmez.

Yukardaki hükümler dairesinde kendisine istihkak talebinde bulunmak imkanı

verilmemiş olan üçüncü şahıs, haczedilen şey hakkında veya satılıp da bedeli henüz alacaklıya verilmemişse bedeli hakkında, hacze ıttıla tarihinden itibaren yedi gün içinde, icra mahkemesinde istihkak davası açabilir. Aksi takdirde aynı takipte bu iddiayı ileri sürmek hakkını kaybeder. Bu halde davacının talebi üzerine icra hakimi takibin talik edilip

edilmemesi hakkında yukardaki hükümler dairesinde acele karar vermeye mecburdur. Bu

karar diğer taraf dinlenmeksizin de verilebilir. İstihkak davası neticelenmeden mahcuz mal paraya çevrilmiş bulunursa icra hakimi işbu bedelin yargılama neticesine kadar ödenmemesi veya teminat karşılığında veya halin icabına göre teminatsız derhal alacaklıya verilmesi hususunda ayrıca karar verir. İstihkak davasına umumi hükümler dairesinde ve basit yargılama usulüne göre bakılır. Mahcuz eşya ile ilgili olarak icra memuruna dermeyan edilen iddiada üçüncü şahıs ve borçlunun birleşmeleri alacaklıya müessir değildir. Üçüncü şahsın bu iddiasını ispat etmesi lazımdır. Ancak üçüncü şahsın mahcuz eşyanın kendisinin mülkü veya kendisine merhun olduğu hakkındaki iddiasının borçlu tarafından kabulü kendi aleyhine delil teşkil eder ve ileride bu ikrara aykırı hiçbir iddiada bulunamaz. İstihkak davası üzerine takibin talikine karar verilip de neticede dava reddolunursa alacaklının alacağından bu dava dolayısıyla istifası geciken miktarın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere davacıdan tazminat alınmasına hükmolunur. Davanın reddi hakkındaki karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvuran istihkak davacısı icra dairesinden 36 ncı maddeye göre mühlet isteyebilir. İstihkak davası sabit olur ve birinci fıkra gereğince istihkak iddiasına karşı itiraz eden alacaklı veya borçlunun kötü niyeti tahakkuk ederse haczolunan malın değerinin yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere itiraz edenden tazminat alınmasına asıl dava ile birlikte hükmolunur. Koca aleyhine yapılmış bir hacizde karı şahsi malları üzerindeki haklarını Medeni Kanunun 160 ıncı maddesi hükmüne tabi olmaksızın kendisi takip edebilir. İstihkak davasına karşı haczi yaptıran alacaklı bu kanunun 11 inci babı hükümlerine dayanarak ve muvakkat veya kati aciz belgesi ibrazına mecbur olmaksızın mütekabilen iptal davası açabilir. Dava ve mütekabil davada tarafların gösterecekleri bütün delilleri hakim serbestce takdir eder.

İstihkak davaları süratle ve diğer davalardan önce görülerek karara bağlanır

İstihkak davalarında mülkiyet karinesi:

Bir taşınır malı elinde bulunduran kimse onun maliki sayılır. Borçlu ile üçüncü

şahısların taşınır malı birlikte ellerinde bulundurmaları halinde dahi mal borçlu elinde

addolunur. Bu hâlde üçüncü şahıs yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. Ancak 97 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca takibin devamına karar verilmesi hâlinde mal muhafaza altına alınabilir. Birlikte oturulan yerlerdeki mallardan mahiyetleri itibariyle kadın, erkek ve çocuklara aidiyetleri açıkça anlaşılanlar veya örf ve adet, sanat, meslek veya meşgale icabı olanlar bunların farz olunur. Bu karinenin aksini ispat külfeti iddia eden kişiye düşer. İstihkak davacısı malı ne suretle iktisap ettiğini ve borçlunun elinde bulunmasını gerektiren hukuki ve fiili sebep ve hadiseleri göstermek ve bunları ispat etmekle mükelleftir

İstihkak Davasında Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

• 7 Günlük Hak Düşürücü Süre: İstihkak davası açmak için 7 günlük süre, İcra ve İflas Kanunu'nda belirtilen en kısa ve en kritik hak düşürücü sürelerden biridir. Bu sürenin kaçırılması, dava açma hakkının tamamen kaybedilmesine neden olur.

• İspatın Önemi: Malın kime ait olduğunun ispatı, davanın kaderini belirler. Özellikle fatura, satış sözleşmesi, banka dekontları gibi yazılı deliller büyük önem taşır. Tanık beyanları da destekleyici delil olarak kullanılabilir.

• Zilyetlik Karinesi: Haczedilen malın borçlunun zilyetliğinde (fiili hakimiyetinde) olması, o malın borçluya ait olduğuna dair bir karine oluşturur. Bu karinenin çürütülmesi, istihkak iddia eden üçüncü kişinin en önemli görevidir.

• İhtiyati Tedbir ve Teminat: Hacizli malın satışını durdurmak için mahkemeden ihtiyati tedbir kararı talep edilebilir. Mahkeme bu kararı verirken genellikle teminat isteyebilir.

• Hacizli Malın Durumu: Dava süresince hacizli malın korunması ve değer kaybetmemesi önemlidir. Gerekirse yedieminlik gibi tedbirler alınabilir.

İstihkak Davası Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. İstihkak davasını kimler açabilir?

İstihkak davasını, haczedilen malın kendisine ait olduğunu iddia eden üçüncü kişi (borçlu veya alacaklı olmayan) veya icra takibini yapan alacaklı açabilir. Genellikle alacaklı, hacizli malın borçluya ait olduğunu ispatlamak amacıyla dava açar. Üçüncü kişi de kendi inisiyatifiyle veya icra müdürlüğünün tebligatı üzerine dava açabilir.

2. Haciz sırasında malın bana ait olduğunu söylersem haciz hemen kalkar mı?

Hayır, haciz sırasında malın size ait olduğunu söylemenizle haciz hemen kalkmaz. Bu durum sadece haciz tutanağına şerh düşülmesine neden olur. Hacizli malın üzerinde istihkak iddiası varsa, icra müdürü durumu alacaklıya bildirir ve yasal süreç başlar. Haczin kaldırılması için istihkak davası açılması ve mahkeme kararı gereklidir.

3. İstihkak davası açmak için 7 günlük süre ne zaman başlar?

7 günlük hak düşürücü süre, istihkak iddiasının ilgili tarafa (alacaklıya veya üçüncü kişiye) tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar. Eğer haciz sırasında bir üçüncü kişi tarafından istihkak iddiasında bulunulmuşsa, icra müdürü bu durumu alacaklıya bildirir ve bu bildirim alacaklıya tebliğ edildiği andan itibaren 7 günlük süre alacaklı için işlemeye başlar. Üçüncü kişi için ise haczi öğrendiği tarihten itibaren başlar.

4. Eşimin borcu nedeniyle evimizdeki eşyalara haciz geldi. Eşyaların bana ait olduğunu ispatlarsam haciz kalkar mı?

Evet, eğer eşyaların size ait olduğunu (örneğin faturalar, banka dekontları, tanık beyanları ile) ispatlarsanız, istihkak davası sonucunda haciz kaldırılabilir. Ancak evlilik birliği içindeki mallarda, özellikle evlilik birliğinin devamı için kullanılan eşyalarda ispat yükü ve karineler farklılık gösterebilir.

5. İstihkak davası ne kadar sürer?

Davanın süresi, malın cinsi, ispatın zorluğu, delillerin toplanma süresi, mahkemenin iş yükü ve tarafların savunmalarının karmaşıklığına bağlı olarak değişebilir. Genellikle birkaç aydan bir yıla veya daha uzun sürebilir.

6. İstihkak davasını kaybedersem ne olur?

Eğer istihkak davasını kaybederseniz, hacizli mal üzerindeki iddianız reddedilir ve haciz geçerliliğini korur. Alacaklı, bu mal üzerinden icra takibine devam edebilir. Ayrıca, davayı haksız açtığınız için karşı tarafa yargılama giderlerini ve belirli bir oranda tazminat ödemek zorunda kalabilirsiniz.

 Samsun avukat, samsun icra avukatı, samsun icra davası avukatı, icra avukatı samsun, istihkak davası, tasarrufun iptali davası, itirazın iptali davası, itirazın kaldırılması davası, borçtan kurtulma davası, menfi tespit davası

 Samsun avukat, samsun icra avukatı, samsun icra davası avukatı, icra avukatı samsun, istihkak davası, tasarrufun iptali davası, itirazın iptali davası, itirazın kaldırılması davası, borçtan kurtulma davası, menfi tespit davası