Kullanma Hırsızlığı Suçu ve Cezası TCK 146 - Samsun Ceza Avukatı

Kullanma Hırsızlığı Suçu (TCK 146)

Türk Ceza Hukukunda "hırsızlık" suçu, bir başkasının zilyetliğindeki taşınır bir malı, zilyedinin rızası olmaksızın, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak amacıyla bulunduğu yerden almayı ifade eder. Ancak kanun koyucu, bu suça ilişkin olarak özel bir düzenleme daha getirmiştir: Kullanma Hırsızlığı. Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 146. maddesinde düzenlenen kullanma hırsızlığı suçu, hırsızlık suçunun daha hafif bir formu olup, fiilin işleniş amacı ve kast unsuru bakımından normal hırsızlıktan ayrılmaktadır. Bu suç, özellikle araç hırsızlığı vakalarında sıkça gündeme gelmektedir.

Kullanma Hırsızlığı Suçu Nedir? (TCK 146)

Kullanma hırsızlığı suçu, bir kişinin, başkasının zilyetliğinde bulunan taşınır bir malı, mal sahibinin rızası olmaksızın, sahiplenmek kastı olmaksızın sadece geçici bir süre kullanmak amacıyla alması fiilidir. TCK'nın 146. maddesi, bu suçu "hırsızlık" suçundan ayrı bir madde olarak düzenlemiş ve daha hafif bir ceza öngörmüştür.

Kullanma hırsızlığında en önemli unsur, failin malı "sahiplenme" veya "temellük" kastının olmamasıdır. Yani, failin amacı malı çalıp kendine saklamak, satmak veya başkasına vermek değildir; sadece kısa bir süre için kullanıp daha sonra iade etmeyi amaçlamaktadır.

Hırsızlık TCK 141

"Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir."

Nitelikli Hırsızlık TCK 142

"Hırsızlık suçunun;

a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,

c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,

d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,

e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,

İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Suçun;

a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,

b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,

c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,

d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,

e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,

f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,

g) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,

h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,

İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.

Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.

Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır."

Suçun Gece Vakti İşlenmesi TCK 143

Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Daha Az Cezayı Gerektiren Haller TCK 144

"Hırsızlık suçunun;

a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,

b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,

İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur."

Malın Değerinin Az Olması TCK 145

"Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir."

Kullanma Hırsızlığı TCK 146

"Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz."

Zorunluluk Hali TCK 147

"Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir."

Kullanma Hırsızlığı Suçunun Şartları

Kullanma hırsızlığı suçunun oluşabilmesi için şu şartların bir arada bulunması gerekir:

Taşınır Mal: Suçun konusu, taşınır bir mal olmalıdır. (Araç, bisiklet, motosiklet vb.)
Zilyedinin Rızasının Olmaması: Mal, sahibinin rızası olmadan alınmış olmalıdır.
Sahiplenme Kastının Olmaması: Bu, suçun en ayırt edici unsurudur. Failin amacı, malı kendine veya başkasına kalıcı olarak geçirmek değil, yalnızca geçici bir süre kullanmaktır.
Kullanıldıktan Sonra Geri Bırakma: Failin, malı kullanımdan sonra kolaylıkla bulunabilecek bir yere terk etmesi veya sahibine iade etmesi gerekir. Eğer fail, malı alıp bilinmeyen bir yere bırakır ve mal sahibinin bu malı bulmasını zorlaştırırsa, Yargıtay kararlarına göre bu durum hırsızlık suçuna dönüşebilir.

Kullanma Hırsızlığı ve Hırsızlık Suçu Farkı

Kullanma hırsızlığı ile normal hırsızlık (TCK 141) arasındaki temel fark, kast unsurudur.

Hırsızlık Suçu (TCK 141): Fail, malı sahiplenmek ve temellük etmek amacıyla alır. Amacı malı kendine mal etmek, satmak veya başkasına vermektir. Bu suç, daha ağır cezalara tabidir.
Kullanma Hırsızlığı Suçu (TCK 146): Fail, malı sahiplenme kastı olmaksızın, yalnızca geçici bir süre kullanmak için alır. Bu suçun cezası, normal hırsızlığa göre daha düşüktür.

Örnek: Bir kişinin, anahtarı üzerinde bırakılmış bir arabayı alarak kısa bir gezintiye çıkması ve ardından arabayı aldığı yere veya yakın bir yere bırakması "kullanma hırsızlığı" suçunu oluşturur. Ancak aynı kişinin arabayı alıp satmaya çalışması veya şehir dışına götürerek izini kaybettirmesi "hırsızlık" suçu kapsamında değerlendirilir.

Kullanma Hırsızlığı Suçunun Cezası

TCK 146'ya göre, kullanma hırsızlığı suçunu işleyen kişi hakkında uygulanacak ceza, hırsızlık suçunun cezasından daha hafiftir.

Kullanma Hırsızlığı Cezası: Kullanma hırsızlığı suçunu işleyen kişi, hırsızlık suçunda ceza yarı oranına kadar indirilir.
Kullanma Hırsızlığı Malın Değerinin Az Olması: Çalınan malın değerinin az olması durumunda, verilecek ceza indirimli olarak uygulanabilir. Bu, normal hırsızlık suçunda da geçerli olan bir durumdur.
Kullanma Hırsızlığı Etkin Pişmanlık: Kullanma hırsızlığı suçunda da, etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Failin, malı zarar görmeden iade etmesi durumunda, cezasında önemli indirimler uygulanabilir veya hiç ceza verilmeyebilir.

Kullanma Hırsızlığında Şikayet ve Soruşturma Süreci

Kullanma hırsızlığı suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Yani, bu suçu işleyen kişi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılması için mağdurun şikayeti zorunlu değildir. Suçun adli makamlar tarafından öğrenilmesi yeterlidir. Ancak, mağdurun suçun işlendiğine dair bir ihbarda bulunması, sürecin başlaması açısından önemlidir.

Soruşturma Süreci:

Kullanma Hırsızlığı İhbarı:
Mağdur veya herhangi bir kişi, suçun işlendiğini kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) veya Cumhuriyet Başsavcılığı'na bildirir.
Kullanma Hırsızlığı Soruşturma:
Cumhuriyet Savcısı, suçun işlendiğine dair bilgi aldıktan sonra soruşturma başlatır. Bu süreçte şüpheli veya sanık ifadesi alınır, deliller toplanır.
Kullanma Hırsızlığı İddianame:
Savcı, toplanan deliller ışığında kullanma hırsızlığı suçunun işlendiğine dair yeterli şüpheye ulaşırsa, iddianame düzenleyerek dava açar.
Kullanma Hırsızlığı Yargılama:
Dava, ilgili Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülür. Mahkeme, delilleri değerlendirerek bir karar verir.

Kullanma Hırsızlığı Suçu Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Kullanma hırsızlığı suçu ile normal hırsızlık suçu arasındaki en önemli fark nedir?

En önemli fark, kast unsurudur. Kullanma hırsızlığında, failin amacı malı sahiplenmek değildir; sadece geçici bir süre kullanmaktır. Normal hırsızlıkta ise sahiplenme kastı bulunur.

2. Bir aracı alıp bir gün sonra geri bıraktım, bu kullanma hırsızlığı mıdır?

Eğer aracı sahibine iade etmek veya kolaylıkla bulunabilecek bir yere bırakmak amacıyla aldıysanız ve bu niyetinizi gösteren kanıtlar varsa, bu kullanma hırsızlığı olarak değerlendirilebilir. Ancak, aracın bulunduğu yerden çok uzağa götürülmesi veya sahibinin aracı bulmasını zorlaştıracak bir yere bırakılması, normal hırsızlık suçuna delil teşkil edebilir.

3. Kullanma hırsızlığı suçu için şikayet şart mı?

Hayır, kullanma hırsızlığı suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Cumhuriyet Savcısı, bu suçun işlendiğini öğrendiği anda soruşturma başlatabilir.

4. Kullanma hırsızlığı suçunda ceza indirimi olur mu?

Evet, etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Failin, malı zarar görmeden iade etmesi veya zararı gidermesi durumunda, cezasında önemli indirimler yapılabilir veya hiç ceza verilmez. Ayrıca, malın değerinin az olması da ceza indirimi nedenidir.

5. Bir bisikleti izinsiz alıp kullansam bu suç mudur?

Evet, izinsiz bir şekilde alıp kullanmanız, kullanma hırsızlığı suçunu oluşturur. Suçun konusu sadece araçlar değil, herhangi bir taşınır mal olabilir.