Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu ve Cezası TCK 130 - Samsun Ceza Avukatı

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu (TCK 130)

Hukuk, sadece yaşayan kişilerin onurunu ve şerefini korumakla kalmaz, aynı zamanda vefat etmiş kişilerin de manevi hatırasını güvence altına alır. Bu koruma, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 130. maddesinde düzenlenen "kişinin hatırasına hakaret" suçu ile sağlanır. Bu suç, bir kişinin ölümünden sonra onun anısına, şerefine veya saygınlığına zarar verecek nitelikte söz veya davranışlarda bulunulması durumunda ortaya çıkar. Toplumsal vicdanı rahatsız eden bu eylemler, kanun koyucu tarafından suç olarak tanımlanmış ve cezai yaptırıma bağlanmıştır.

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu Nedir? (TCK 130)

Kişinin hatırasına hakaret suçu, bir kişinin ölümünden sonra, onun anısına veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki fiillerin cezalandırılmasını amaçlayan özel bir suç türüdür. TCK 130'a göre, bir kimsenin öldükten sonra hatırasına alenen hakaret eden kişi, hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun oluşması için hakaretin aleni (herkesin görebileceği, duyabileceği şekilde) yapılması şartı aranır.

Bu suç, vefat eden kişinin ailesini ve yakınlarını korumayı hedefler. Bir kişinin ölümünden sonra ona yapılan hakaret, aslında onun manevi varlığını korumaya yönelik olup, doğrudan mirasçılarının ve yakınlarının onurunu da zedeler.

"Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır. Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçun Unsurları Nelerdir?

TCK 130 kapsamında kişinin hatırasına hakaret suçunun oluşabilmesi için şu unsurların bir arada bulunması gerekir:

Fiil: Hakaret fiilinin gerçekleşmiş olması gerekir. Hakaret, bir kişiye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya söz söylemektir. Örneğin; "hırsız", "dolandırıcı" gibi ifadeler veya vefat eden kişiyi küçük düşürücü davranışlar hakaret olarak kabul edilebilir.
Suçun Konusu: Hakaretin, vefat etmiş bir kişiye yönelik olması gerekir. Yaşayan bir kişiye yapılan hakaret, TCK'nın 125. maddesindeki "hakaret" suçu kapsamında değerlendirilir.
Aleniyet: Hakaret fiilinin aleni bir şekilde işlenmesi gerekir. Aleniyet, fiilin belirsiz sayıda kişi tarafından işitilebilmesi, görülebilmesi veya okunabilmesi anlamına gelir. Sosyal medya paylaşımları, gazete yazıları veya kalabalık bir ortamda yapılan konuşmalar aleni olarak kabul edilir.
Mağdurun Yakınları Tarafından Şikayet: Bu suç, şikayete bağlı bir suçtur. Suçun soruşturulması ve kovuşturulması için, vefat eden kişinin çocukları, torunları, eşi, anne-babası, kardeşleri gibi mirasçıları veya yakınlarının şikayette bulunması gerekir.

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu ile Normal Hakaret Suçu Arasındaki Farklar

Kişinin hatırasına hakaret suçu (TCK 130) ile yaşayan bir kişiye yapılan hakaret suçu (TCK 125) arasında bazı temel farklar bulunur:

Mağdurun Durumu: TCK 130'un mağduru vefat etmiş bir kişidir, TCK 125'in mağduru ise yaşayan bir kişidir.
Aleniyet Şartı: TCK 130'da hakaret suçu en az 3 kişinin duyacağı şekilde yapılmalıdır. TCK 125'te ise aleniyet, suçun nitelikli hali olup, cezanın artırılmasını gerektirir, ancak suçun oluşması için şart değildir.
Şikayet: TCK 130'da vefat eden kişinin yakınlarının şikayeti zorunludur. TCK 125'te ise hakaret, belirli durumlarda resen (kendiliğinden) takip edilebilir.

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunun Cezası

TCK 130'a göre, kişinin hatırasına hakaret suçunu işleyen kişi hakkında uygulanacak ceza şöyledir:

Suçun cezası, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
Adli Para Cezası: Hakimin takdirine bağlı olarak hapis cezası yerine adli para cezası da verilebilir.
Cezanın Belirlenmesi: Ceza miktarı, hakaretin niteliği, yayılma şekli, aleniyetin derecesi ve olayın diğer özelliklerine göre hakim tarafından takdir edilir.

Kişinin Hatırasına Hakaret Soruşturma ve Kovuşturma Süreci

Kişinin hatırasına hakaret suçu, şikayete bağlı bir suç olduğu için süreç, mağdurun yakınlarının şikayeti ile başlar.

Şikayet: Vefat eden kişinin yakınları, suçun işlendiği tarihten itibaren 6 ay içinde kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) veya Cumhuriyet Başsavcılığı'na şikayette bulunmalıdır.
Soruşturma: Kişinin hatırasına hakaret suçunda Cumhuriyet Savcısı, şikayet üzerine soruşturma başlatır, delilleri toplar, şüphelinin ifadesini alır ve suçun unsurlarının oluşup oluşmadığını araştırır.
İddianame: Kişinin hatırasına hakaret suçunda Soruşturma sonunda Savcı, yeterli delil olduğuna kanaat getirirse, iddianame düzenleyerek dava açar.
Kovuşturma: Kişinin hatırasına hakaret, ilgili Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülür. Mahkeme, yargılama sonunda sanığın cezalandırılmasına veya beraatine karar verir.

Ceza Genel Kuruluna Göre Hakaret Nedir?

Ceza Genel Kurulu’nun 14/10/2008 gün ve 170-220 sayılı kararında da belirtildiği üzere; hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin şeref, haysiyet ve namusu, toplum içindeki itibarı, diğer fertler nezdindeki saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Somut bir fiil ya da olgu isnat etmek veya sövmek şeklindeki seçimlik hareketlerden biri ile gerçekleştirilen eylem, bireyin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte ise hakaret suçu oluşacaktır. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.

Kişinin Hatırasına Hakaret Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Vefat eden birine yapılan hakaret nasıl ispatlanır?

Vefat eden birine yapılan hakaret, tanık beyanları, sosyal medya paylaşımları, video veya ses kayıtları, gazete yazıları gibi delillerle ispatlanabilir.

2. Kişinin hatırasına hakaret suçunda şikayet süresi ne kadardır?

Suçun işlendiği ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunulması gerekir. Bu süre, hak düşürücü bir süredir.

3. Sosyal medyada vefat eden birine hakaret etmek bu suçu oluşturur mu?

Evet, sosyal medya paylaşımları herkes tarafından görülebildiği için "aleniyet" şartını sağlar ve bu suçu oluşturur.

4. Ölmüş birine hakaret suçundan kimler şikayetçi olabilir?

Vefat eden kişinin mirasçıları (çocukları, eşi, anne-babası, kardeşleri) veya yakınları şikayette bulunabilir.

5. Avukatım olmadan şikayetçi olabilir miyim?

Evet, olabilirsiniz. Ancak şikayet dilekçesinin hukuki geçerliliğe sahip olması, delillerin eksiksiz sunulması ve sürecin doğru bir şekilde takip edilmesi için bir avukattan destek almanız önemlidir.

6. Ölen kişinin manevi şahsiyetine hakaret etmek, ne tür bir cezayı gerektirir?

Bu suç, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Cezanın miktarı, hakaretin niteliği ve olayın özelliklerine göre hakim tarafından takdir edilir.