İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı - Samsun İş Davası Avukatı

İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı

İş hayatında çalışanlar ve işverenler için en sık karşılaşılan durumlardan biri de iş sözleşmesinin işçi tarafından istifa yoluyla sona erdirilmesidir. Ancak akıllardaki en önemli sorulardan biri şudur: İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi? Bu soruya verilecek yanıt, genel kural olarak "hayır" olsa da, İş Hukuku belirli istisnaları barındırır. Bu makalemizde, kıdem tazminatının ne olduğundan başlayarak, istifa eden işçinin kıdem tazminatı hakkına dair genel kuralı ve bu kuralın istisnalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Öncelikle, konumuzun temelini oluşturan kıdem tazminatını kısaca hatırlayalım. Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, iş sözleşmesi belirli şartlar altında sona eren işçilere, çalıştıkları süreye orantılı olarak işveren tarafından ödenen yasal bir haktır. Bu tazminat, işçinin işyerinde geçirdiği her bir tam yıl için brüt otuz günlük ücreti tutarında hesaplanır ve yıllık olarak belirlenen bir tavanı bulunur. Temel amacı, işçinin işsiz kalması durumunda bir güvence sağlamak ve çalışma hayatına yaptığı katkıyı maddi olarak telafi etmektir.

Kıdem tazminatına hak kazanmanın genel şartları şunlardır:

İşçinin aynı işyerinde veya aynı işverene ait farklı işyerlerinde en az bir yıl kıdeminin bulunması.
İş sözleşmesinin kanunda belirtilen hallerden biriyle sona ermesi.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir mi? Genel Kural "Hayır"dır!

Türk İş Hukuku'nda, iş sözleşmesini kendi isteğiyle ve haklı bir neden olmaksızın fesheden (yani istifa eden) işçi, kural olarak kıdem tazminatına hak kazanamaz. İstifa, işçinin iş sözleşmesini tek taraflı olarak sona erdirme iradesidir. Kanun koyucu, işçinin bu serbest iradesiyle işten ayrılması durumunda, işverene kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü getirmemiştir.

Bu durumun temel mantığı, kıdem tazminatının işçinin işsiz kalması halinde bir güvence sağlaması ve işverenin kusurlu feshine karşı bir yaptırım niteliği taşımasıdır. İşçi kendi rızasıyla işten ayrıldığında, bu koşullar oluşmadığı varsayılır.

İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatı Alabileceği İstisnai Durumlar

Yukarıda belirtilen genel kuralın bazı önemli istisnaları bulunmaktadır. İşçi, aşağıda belirtilen hallerden biri nedeniyle iş sözleşmesini feshederse (teknik olarak istifa etse de, bu durumlar haklı fesih sayılır), kıdem tazminatına hak kazanır:

İşçinin Haklı Nedenle Feshi (4857 Sayılı İş Kanunu m. 24): İş Kanunu'nun 24. maddesi, işçiye belirli durumlarda iş sözleşmesini derhal fesih hakkı tanır. Bu durumlar genellikle işverenin sözleşmeye aykırı davranması veya işçinin çalışma koşullarını katlanılmaz hale getirmesidir. İşçi bu haklı nedenlerden birine dayanarak iş sözleşmesini feshederse, kıdem tazminatına hak kazanır. İşçinin haklı fesih nedenleri başlıca şunlardır:
- Sağlık Nedenleri: İşyerinin veya işin tehlikeli olması, işçinin sağlığı için bir risk oluşturması.
- Aykırı Ahlak ve İyiniyet Kurallarınaavranışlar: İşverenin işçiye hakaret etmesi, taciz etmesi, ücretini ödememesi, eksik ödemesi, sigorta primlerini yatırmaması veya eksik yatırması, işçinin onurunu zedeleyici davranışlarda bulunması, işçiye mobbing uygulaması vb.
- Zorlayıcı Sebepler: İşyerinde bir haftadan fazla süreyle işin durmasını gerektiren zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması.
Muvazzaf Askerlik Görevi Nedeniyle Fesih: Erkek işçilerin muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkündür.
Emeklilik Hakkı Nedeniyle Fesih: İşçi, yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılıyorsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
Kadın İşçinin Evlilik Nedeniyle Feshi: Kadın işçiler, evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmelerini kendi istekleriyle feshetmeleri halinde kıdem tazminatına hak kazanırlar. Bu, 1475 sayılı (mülga) İş Kanunu'nun 14. maddesinde özel olarak düzenlenmiş bir istisnadır.
Ölüm Halinde Fesih: İşçinin ölümü halinde, mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanır.

Yukarıdaki istisnai durumlarda, her ne kadar iş sözleşmesi işçi tarafından sona erdirilse de, bu durumlar hukuken "haklı nedenle fesih" veya "kanunen kıdem tazminatına hak kazandıran haller" olarak kabul edildiği için işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

İstifa Dilekçesi ve Hukuki Sonuçları

İşçinin istifa dilekçesini imzalarken çok dikkatli olması gerekir. Dilekçede "kendi isteğimle, hiçbir baskı altında kalmadan istifa ediyorum" gibi ifadeler yer alıyorsa ve işçinin istifasını haklı kılacak yukarıdaki istisnai durumlardan biri yoksa, kıdem tazminatı alma hakkı kaybedilecektir. Eğer işçi, aslında işverenin baskısı veya mobbingi nedeniyle istifa etmek zorunda kalmışsa, bu durumun ispatlanması halinde istifa gerçek bir istifa sayılmayacak ve işveren feshi gibi değerlendirilerek kıdem tazminatı ve diğer haklar talep edilebilecektir. Ancak bu ispat yükü işçinin üzerindedir ve delillerle desteklenmesi gerekir.

Kıdem Tazminatı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

İşten kendi isteğimle ayrılırsam kıdem tazminatı alabilir miyim?

Kural olarak hayır. İş sözleşmesini kendi isteğinizle ve haklı bir nedeniniz olmaksızın feshederseniz (istifa ederseniz), kıdem tazminatı alamazsınız.

İşverenim bana mobbing uyguladığı için istifa ettim, kıdem tazminatı alabilir miyim?

Evet, eğer işverenin size mobbing uyguladığı ispatlanırsa, mobbing İş Kanunu'na göre işçi için haklı fesih nedenidir. Bu durumda iş sözleşmenizi haklı nedenle feshetmiş sayılır ve kıdem tazminatına hak kazanırsınız. Ancak mobbingin ispatı önemlidir.

Sigortam eksik yatırıldığı için istifa ettim, kıdem tazminatı alabilir miyim?

Evet. İşveren tarafından sigorta primlerinin eksik veya hiç yatırılmaması, işçi için haklı fesih nedenidir. Bu durumda iş sözleşmenizi haklı nedenle feshettiğiniz için kıdem tazminatına hak kazanırsınız.

Emekli olmak için istifa ediyorum, kıdem tazminatı alabilir miyim?

Evet. Kanunda belirtilen yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılan işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar. Bunun için gerekli şartları (prim gün sayısı, sigortalılık süresi vb.) tamamlamış olmanız gerekir.

Evlendiğim için işten ayrılıyorum, kıdem tazminatı alabilir miyim?

Evet. Kadın işçiler, evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmelerini feshetmeleri halinde kıdem tazminatına hak kazanırlar. Bu, kadın işçilere tanınmış özel bir haktır.

İstifa dilekçemi imzalarken nelere dikkat etmeliyim?

Eğer haklı bir nedeniniz varsa, dilekçenizde bu haklı nedeni açıkça belirtin. Örneğin "işverenin ücretimi eksik ödemesi nedeniyle iş sözleşmemi haklı nedenle feshediyorum" gibi. Eğer haklı bir nedeniniz yoksa ve istifa etme kararınız kesinse, kıdem tazminatı alamayacağınızı bilerek imzalayın. Asla baskı altında boş bir kağıdı imzalamayın veya iradeniz dışında bir dilekçeyi onaylamayın.