Hakaret Nedeniyle Tazminat Davası - Samsun Tazminat Avukatı

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davası

İnsan ilişkilerinde ne yazık ki sıkça karşılaşılan ve kişilerin onurunu, şerefini ve saygınlığını zedeleyen bir fiil olan hakaret, Türk Hukuku'nda hem cezai hem de hukuki sorumluluğu beraberinde getiren ciddi bir eylemdir. Bir kişiye yönelik söylenen rencide edici sözler, yapılan aşağılayıcı hareketler veya kullanılan itibar zedeleyici ifadeler, mağdurun toplum içindeki yerini sarsmakla kalmaz, aynı zamanda ruhsal olarak da derin yaralar açabilir. İşte bu noktada, hakaret nedeniyle tazminat davası, mağdurun uğradığı zararın giderilmesini ve zedelenen kişisel değerlerinin hukuken korunmasını sağlayan önemli bir hukuki araçtır.

Hakaret Nedir?

Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 125'e göre hakaret, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek ya da sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak olarak tanımlanır. Hakaretin temel özelliği, kişinin manevi varlığına, yani benliğine, itibarına ve toplumsal saygınlığına yönelmiş olmasıdır.

Hakaret fiili, sözlü, yazılı, görsel veya işitsel yollarla gerçekleştirilebilir. Örneğin:

Birine "hırsız", "sahtekar" gibi somut bir olgu isnat etmek (iftira niteliğinde olmasa bile).
"Geri zekalı", "aptal", "şerefsiz" gibi sövme niteliğindeki ifadeler kullanmak.
Hareketlerle (örneğin el hareketleri, yüz ifadeleri) kişiyi aşağılamak.
Sosyal medya üzerinden veya diğer dijital mecralarda kişiye yönelik rencide edici paylaşımlar yapmak.

Hakaretin oluşabilmesi için fiilin alenen yapılması (yani birden fazla kişinin duyabileceği veya görebileceği şekilde) veya en az iki kişinin şahitliğinde gerçekleşmesi şart değildir. Tek bir kişiye karşı yapılan hakaret de suç teşkil eder ve tazminat davasına konu olabilir.

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davasının Hukuki Dayanağı

Hakaret fiili, sadece bir suç değil, aynı zamanda kişinin kişilik haklarına (onur, şeref, saygınlık) yönelik hukuka aykırı bir saldırıdır. Bu nedenle, hakaret fiili nedeniyle zarar gören kişi, hem cezai yargılama (şikayet yoluyla ceza davası) hem de hukuki yargılama (tazminat davası) yoluna başvurabilir.

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davası Hukuki Dayanakları Nelerdir?

Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 58 (Manevi Tazminat): Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.
Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 24 ve 25 (Kişilik Hakkının Korunması): Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hakimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir. Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır.Davacı, hâkimden saldırı tehlikesinin önlenmesini, sürmekte olan saldırıya son verilmesini, sona ermiş olsa bile etkileri devam eden saldırının hukuka aykırılığının tespitini
isteyebilir. Davacı bunlarla birlikte, düzeltmenin veya kararın üçüncü kişilere bildirilmesi ya da yayımlanması isteminde de bulunabilir. Davacının, maddî ve manevî tazminat istemleri ile hukuka aykırı saldırı dolayısıyla elde edilmiş olan kazancın vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kendisine verilmesine ilişkin istemde bulunma hakkı saklıdır. Manevî tazminat istemi, karşı tarafça kabul edilmiş olmadıkça devredilemez; miras bırakan tarafından ileri sürülmüş olmadıkça mirasçılara geçmez.
Davacı, kişilik haklarının korunması için kendi yerleşim yeri veya davalının yerleşim yeri mahkemesinde dava açabilir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 125 (Hakaret Suçu): TCK'daki bu madde, hakareti suç olarak tanımlar ve cezai yaptırımlar öngörür. Cezai yargılama, tazminat davasından bağımsızdır ancak ceza mahkemesinde verilecek mahkûmiyet kararı, tazminat davasında güçlü bir delil teşkil eder.

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davası Açma Şartları Nelerdir?

Hakaret nedeniyle tazminat davası açabilmek için aşağıdaki şartların bir arada bulunması gerekir:

Hakaret Fiilinin Gerçekleşmesi: Bir kişiye yönelik, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte sözlü, yazılı, görsel veya işitsel bir saldırının (TCK m. 125'teki tanıma uygun) gerçekleşmiş olması gerekir.
Hukuka Aykırılık: Hakaret fiili, kanuna veya ahlaka aykırı olmalı, yani meşru müdafaa, haklı tahrik, eleştiri sınırları içinde kalma gibi hukuka uygunluk nedenleri bulunmamalıdır.
Hakarette Kusur: Hakaret fiilini gerçekleştiren kişinin kusurlu olması gerekir. Kast (bilerek ve isteyerek) veya ihmal (gerekli özeni göstermeme) şeklinde olabilir.
Hakarette Zarar: Hakaret fiili nedeniyle mağdurun manevi bir zarar (elem, üzüntü, itibar kaybı, psikolojik rahatsızlık) görmüş olması gerekir. Maddi zarar (kazanç kaybı, tedavi gideri vb.) da oluşmuşsa, o da talep edilebilir.
Hakarette İlliyet Bağı: Hakaret fiili ile uğranılan zarar arasında doğrudan bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Yani zarar, hakaret fiili sonucunda ortaya çıkmış olmalıdır.

Tazminat Davası Görevli Mahkeme Neresidir?
Hakaret nedeniyle tazminat davaları, Asliye Hukuk Mahkemeleri'nde açılır.

Tazminat Davası Yetkili Mahkeme Neresidir?
Davalının yerleşim yeri mahkemesi veya haksız fiilin (hakaretin) işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Tazminat Davası İspatın Önemi: Hakaretin varlığı ve içeriği somut delillerle ispatlanmalıdır. Özellikle internet ve sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerde ekran görüntüleri, linkler ve IP adresleri gibi dijital deliller büyük önem taşır.
Tazminat Davası Zamanaşımı: Hakaret nedeniyle tazminat davası için zamanaşımı süresi, Borçlar Kanunu'na göre, zararın ve zarar verenin öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren on yıldır. Ceza davası açılmışsa, bu süreler ceza zamanaşımı sürelerine göre uzayabilir.
Tazminat Davası Kusurluluk: Davalı, hakaret fiilinin gerçekleştiğini kabul etse bile, eylemin hukuka uygun bir nedenle yapıldığını (örneğin ağır tahrik altında veya meşru savunma) ispatlayabilirse tazminat sorumluluğundan kurtulabilir veya tazminat miktarı düşebilir.
Tazminat Davası Hak Düşürücü Süreler: Özellikle ceza davası için şikayet süresinin kaçırılmamasına dikkat edilmelidir (6 ay).
Tazminat Davası Uzlaşma: Bazı durumlarda taraflar arasında uzlaşma (arabuluculuk) yoluyla da sorun çözülebilir. Bu, daha hızlı ve daha az maliyetli bir çözüm olabilir.

Tazminat Davası Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Hakaret nedeniyle hem ceza davası hem de tazminat davası açabilir miyim?

Evet, hakaret fiili aynı zamanda suç teşkil ettiği için, Cumhuriyet Savcılığı'na şikayette bulunarak ceza davası açılmasını sağlayabilir ve aynı zamanda ayrı bir hukuk davası ile maddi/manevi tazminat talebinde bulunabilirsiniz. Bu iki dava birbirinden bağımsız yürür ancak ceza mahkemesinde verilecek mahkûmiyet kararı, hukuk davasında güçlü bir delil teşkil eder.

Hakaret eden kişinin kimliğini bilmiyorsam ne yapmalıyım?

Özellikle internet üzerinden yapılan hakaretlerde, hakaret eden kişinin kimliği bilinmiyorsa, Cumhuriyet Savcılığı'na şikayette bulunularak IP adresi tespiti veya diğer dijital delillerle kimliğin belirlenmesi talep edilebilir. Kimlik tespit edildikten sonra dava açılabilir.

Hakaret davasında ne kadar manevi tazminat alabilirim?

Manevi tazminatın miktarı, hakimin takdirindedir. Hakim, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, hakaretin niteliği, ağırlığı, kamuoyundaki yankısı, mağdur üzerindeki etkisi gibi birçok faktörü değerlendirerek hakkaniyete uygun bir miktar belirler. Bu nedenle, kesin bir miktar söylemek mümkün değildir.

Sosyal medya üzerinden hakaret edilirse dava açabilir miyim?

Evet, sosyal medya (Facebook, Twitter, Instagram vb.) üzerinden yapılan hakaretler de hukuki ve cezai sorumluluk doğurur. Ekran görüntüleri, linkler, paylaşım tarih ve saatleri gibi dijital delillerle bu tür hakaretler ispatlanabilir.

Hakaret fiili bana karşı değil de, bir yakınıma karşı yapıldıysa ben dava açabilir miyim?

Türk Hukuku'nda kural olarak, hakaret fiiline doğrudan maruz kalan kişi dava açma hakkına sahiptir. Ancak, hakaretin niteliği ve yoğunluğu nedeniyle, yakınlık derecesi nedeniyle kişilik hakları zarar gören kişiler (örneğin, çocuğuna hakaret edilen anne-baba) de istisnai durumlarda manevi tazminat talep edebilirler.

Hakarete uğramak için illa kötü sözler kullanılması mı gerekir?

Hayır. Hakaret sadece sövme ile sınırlı değildir. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek de hakaret suçunu oluşturur (örneğin, "hırsızsın" demek).