Aracın Kayden Haczi ve Trafikten Men Talebi - Samsun Avukat

Aracın Kayden Haczi ve Trafikten Men Talebi

Aracın Kayden Haczi ve Trafikten Men Nedir?

Borçlunun malvarlığı üzerine haciz konulması, alacaklının alacağına kavuşabilmesi için en önemli icra yollarından biridir. Özellikle araçlar, hem ekonomik değeri yüksek olması hem de kolaylıkla üçüncü kişilere devredilebilmesi sebebiyle sıklıkla haciz konusu yapılmaktadır. Ancak araç üzerinde sadece haciz konulması her zaman yeterli değildir. Çünkü borçlu aracı fiilen kullanmaya devam edebilir ve üçüncü kişilere satmaya çalışabilir. İşte bu noktada kayden haciz ve trafikten men talebi gündeme gelir.

Kayden haciz, aracın sicil kaydına haciz şerhi düşülmesi anlamına gelir. Böylece araç başkasına devredilse bile haciz şerhi yeni sahibini bağlar. Trafikten men ise aracın fiilen kullanımını engelleyen bir tedbirdir. Araç yediemin otoparkına çekilir ve borçlu aracı artık kullanamaz.

Hukuki Dayanaklar: İcra ve İflas Kanunu ile Trafik Kanunu Çerçevesi

İcra ve İflas Kanunu’nda Araç Haczi

İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 85. ve devamı maddeleri, borçlunun menkul mallarının haczine ilişkin hükümleri düzenler. Araçlar da menkul mal kapsamında haczedilebilir. İcra dairesi tarafından borçlunun adına kayıtlı araçlar sorgulanarak kayden haciz işlemi uygulanır.

Karayolları Trafik Kanunu’nda Trafikten Men

Karayolları Trafik Kanunu’nun 79. maddesinde, trafikten men düzenlenmiştir. Ayrıca icra daireleri, İİK hükümlerine dayanarak araçların fiilen kullanılamaması için kolluk kuvvetlerine trafikten men yazısı gönderebilir.

Aracın Kayden Haczi Nedir?

Kayden Haczin Tanımı

Kayden haciz, aracın trafik sicil kaydına şerh konularak haczedilmesidir. İcra müdürlüğü, UYAP üzerinden sorgu yaparak borçlunun adına kayıtlı aracı tespit eder ve trafik tescil sistemine haciz kaydı düşer. Bu işlemle birlikte araç üzerinde tasarruf kısıtlaması başlar.

Kayden Haciz ile Fiilen Haciz Arasındaki Fark

Kayden haciz: Araç fiilen alınmaz, yalnızca kayıtlara işlenir. Borçlu aracı kullanmaya devam eder.
Fiilen haciz: Araç fiilen alınır, yediemin otoparkına çekilir. Borçlu artık aracı kullanamaz.

Kayden haciz, alacaklının alacağını güvence altına alır ancak aracı borçlunun kullanımına bırakır. Bu yüzden çoğu zaman kayden haciz tek başına yeterli görülmez ve trafikten men talebiyle birlikte uygulanır.

Trafikten Men Talebi Nedir?

Trafikten Menin Amacı

Trafikten men, aracın fiilen kullanımının engellenmesi anlamına gelir. Bu tedbirin amacı, borçlunun aracı satmasını veya kullanmasını önlemek, değerini korumak ve icra satışına hazır hale getirmektir.

Uygulama Alanı

Trafikten men kararı genellikle şu durumlarda verilir:

Borçlunun aracı üçüncü kişilere kaçırma ihtimali varsa
Araç ekonomik değer kaybına uğrayacak şekilde kullanılıyorsa
Alacaklı satış talebinde bulunmuşsa

Bu tedbir sayesinde araç yediemin deposuna çekilir ve satılana kadar korunur.

Aracın Kayden Haczi ile Trafikten Men Talebi Arasındaki İlişki

Kayden haciz ve trafikten men, birbirini tamamlayan hukuki işlemlerdir. Kayden haciz ile araç siciline şerh düşülür; böylece araç devredilse dahi haciz devam eder. Ancak borçlu aracı kullanabilir. Trafikten men ise fiilen aracın kullanımını engelleyerek borçlunun elinden alır. Bu iki işlem birlikte uygulandığında hem hukuki hem de fiili koruma sağlanır. Yalnızca kayden haciz yapılırsa, borçlu aracı kullanmaya devam eder. Yalnızca trafikten men yapılırsa, kayıtlara şerh düşülmediği için üçüncü kişilere devir mümkündür. Dolayısıyla en güçlü koruma için her iki işlemin birlikte yapılması gerekir.

Aracın Kayden Haczi İçin Başvuru Usulü

Aracın kayden haczi, icra dairesi aracılığıyla yapılır. Alacaklının talebi üzerine, icra müdürlüğü borçlunun adına kayıtlı araç olup olmadığını UYAP üzerinden sorgular. Eğer borçlu adına kayıtlı araç varsa, aracın kaydına haciz şerhi düşülür.

İcra Dairesine Başvuru

Alacaklı, icra dosyası üzerinden yazılı veya elektronik olarak icra dairesine haciz talebi sunar. İcra müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Tescil Sistemi üzerinden araç sorgulaması yapar. Borçlu adına kayıtlı araç bulunursa kayden haciz uygulanır.

Bu aşamada alacaklının ayrıca trafik tescil şubesine başvurmasına gerek yoktur. Çünkü tüm işlemler elektronik ortamda icra dairesi üzerinden yürütülür.

Haciz Kararının Tescili

Araç üzerine haciz konulduğunda, trafik kayıtlarına şu bilgiler işlenir:

İcra dairesinin adı ve dosya numarası
Haciz tarihi
Haczin kapsamı

Bundan sonra araç devredilse bile yeni malik, aracı haciz şerhiyle birlikte devralmış olur. Yani alacaklının hakkı korunur.

Trafikten Men Talebi Usulü

Trafikten men, aracın fiilen trafikten çekilmesi anlamına gelir. Kayden hacizden farklı olarak burada araç, borçlunun elinden alınarak yediemin otoparkına teslim edilir.

Mahkeme Kararıyla Trafikten Men

Bazı durumlarda mahkemeler, tedbir kararı olarak aracın trafikten men edilmesine karar verebilir. Özellikle alacak davası devam ederken, borçlunun aracı kaçırma ihtimali varsa, ihtiyati tedbir yoluyla trafikten men kararı verilebilir.

İcra Müdürlüğü Kararıyla Trafikten Men

İcra ve İflas Kanunu kapsamında ise alacaklı, icra dairesinden aracın trafikten men edilmesini talep edebilir. İcra müdürlüğü, kolluk kuvvetlerine yazı yazarak aracın yakalanmasını ve yediemine teslimini sağlar.

Bu uygulama, alacaklının aracın değer kaybetmeden korunmasını ve satış için hazır hale getirilmesini güvence altına alır.

Kayden Haciz Konulan Araç Üzerinde Alacaklının Hakları

Kayden haciz, alacaklıya önemli haklar tanır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Araç devrinin önlenmesi: Borçlu aracı satmak istese bile haciz şerhi nedeniyle alıcı, aracı hacizli olarak devralır.
Satış talep etme hakkı: Alacaklı, kayden haciz konulan araç için satış talebinde bulunabilir. Satış genellikle açık artırma yoluyla yapılır.
Rehinli alacaklıya karşı korunma: Haciz, rehinli alacaklının hakkını ortadan kaldırmaz ama adi alacaklılar arasında öncelik sağlar.
Trafikten men talebiyle desteklenebilir: Kayden haciz tek başına yeterli değilse, alacaklı ayrıca trafikten men talebinde bulunabilir.

Böylece alacaklı, borçlunun araç üzerindeki tasarruflarını sınırlayarak alacağını tahsil etme şansını artırır.

Trafikten Men Talebinin Araç Satışına Etkisi

Trafikten men, aracın satışı açısından kritik bir öneme sahiptir. Çünkü trafikten men edilen araç yediemin deposunda tutulur ve borçlu tarafından kullanılamaz.

Bu durumun satışa etkileri:

Değer kaybını önler: Araç borçlunun kullanımında iken hasar görebilir, kilometresi artabilir. Trafikten men sayesinde bu risk ortadan kalkar.
Satış sürecini hızlandırır: Araç zaten yedieminde bulunduğu için satış günü kolaylıkla icra dairesi tarafından gösterilebilir.
Alacaklı için güvence sağlar: Borçlu aracın izini kaybettirmeye çalışamaz.

Ancak trafikten menin uzun sürmesi halinde araç yediemin otoparkında beklediğinden dolayı ek masraflar doğar. Bu masraflar genellikle aracın satış bedelinden karşılanır.

Kayden Haciz ve Trafikten Men Kararlarının Süresi ve Sona Ermesi

Haciz ve trafikten men kararlarının süresiz olmadığını belirtmek gerekir.

Kayden haciz süresi: Haciz işlemi, satış talebinde bulunulmadığı takdirde 1 yıl sonra düşer. Yani alacaklı, hacizden itibaren 1 yıl içinde satış talep etmelidir. Aksi halde haciz hükümsüz hale gelir.
Trafikten men süresi: Araç trafikten men edildiyse, bu tedbir satışa kadar devam eder. Ancak alacaklı satış talebinde bulunmazsa veya borçlu borcunu öderse trafikten men sona erer.
Borç ödenirse: Borçlu borcunu tamamen ödediğinde hem kayden haciz hem de trafikten men kaldırılır.

Bu nedenle alacaklının sürelere dikkat etmesi, hak kaybı yaşamamak için zamanında işlem yapması gerekir.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Araç Sahibinin Üçüncü Kişilere Devri

Borçlu, kayden haciz şerhi olmasına rağmen aracını üçüncü kişilere satabilir. Ancak yeni malik, aracı hacizle birlikte devraldığı için aracın üzerinde tasarruf edemez. Buna rağmen çoğu zaman alıcı, hacizden habersiz olduğu için mağdur olur.

Rehinli Alacaklıların Durumu

Araç üzerinde banka ipoteği veya rehin varsa, rehinli alacaklıların hakkı hacizden önce gelir. Yani satıştan elde edilen bedelden önce rehinli alacaklıya ödeme yapılır. Bu durum adi alacaklıların alacaklarını tahsil etmesini zorlaştırabilir.

Muvazaalı Satış İşlemleri

Borçlular, aracı görünürde başkasına devrederek alacaklılardan mal kaçırmaya çalışabilir. Ancak haciz şerhi varsa bu işlem sonuç doğurmaz. Hacizden önce yapılan muvazaalı satışlar için ise alacaklılar tasarrufun iptali davası açabilir.

Borçlunun Hakları ve Başvuru Yolları

Haciz ve trafikten men kararları sadece alacaklının değil, borçlunun da haklarını doğrudan etkiler. Dolayısıyla borçluya da belirli başvuru yolları tanınmıştır.

Haczin Kaldırılması Talebi

Borçlu, kayden haciz işlemine karşı çeşitli yollara başvurabilir:

Borcun tamamen ödenmesi
Alacaklının rızasıyla haczin kaldırılması
İcra mahkemesine başvurarak haczin haksız olduğunu ispatlama

Özellikle borçlu, borcunu ödediğini belgeleyebilirse haciz derhal kaldırılır.

Trafikten Men Kararına İtiraz

Trafikten men işlemi, borçlunun aracını fiilen kullanmasını engellediği için ciddi bir kısıtlama oluşturur. Bu durumda borçlu, icra mahkemesine başvurarak trafikten menin kaldırılmasını talep edebilir. Hakim, somut olayın özelliklerine göre bu talebi kabul edebilir.

Ayrıca borçlu, aracın ekonomik değer kaybına uğramaması için satışın ivedilikle yapılmasını da talep edebilir. Böylece aracın uzun süre yedieminde çürüyerek değer kaybetmesi önlenmiş olur.

Alacaklının Haklarını Koruma Stratejileri

Alacaklıların, borçlunun araçları üzerinde daha etkin bir haciz ve tahsilat süreci yürütmeleri için bazı stratejiler geliştirmeleri gerekir.

Haciz Şerhi Koydurma

Alacaklı, borçlunun adına kayıtlı araçları hızlıca sorgulatarak hemen kayden haciz koydurmalıdır. Bu işlem geciktikçe borçlunun aracı devretme ihtimali artar.

Satış Talebi ve Açık Artırma

Kayden haciz tek başına yeterli değildir. Alacaklı, mutlaka satış talebinde bulunmalıdır. Çünkü haciz 1 yıl içinde satış talebi yapılmazsa düşer. Satış işlemi ise icra dairesi tarafından açık artırma yoluyla gerçekleştirilir.

Bunun dışında alacaklılar, satıştan önce trafikten men talebinde bulunarak aracın korunmasını sağlayabilir. Böylece araç değer kaybetmeden alacaklının alacağına tahsil edilebilir.

Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aracın kayden haczi ve trafikten men talebi, alacaklıların alacaklarını güvence altına almak için kullandığı en etkili yöntemlerden biridir. Ancak her iki işlem de tek başına yeterli değildir; birlikte uygulanmaları gerekir.

Kayden haciz, aracın resmi kaydına şerh düşerek hukuki güvence sağlar.
Trafikten men ise aracın fiilen kullanımını engelleyerek pratik koruma sağlar.
Satış talebi zamanında yapılmazsa haciz hükümsüz hale gelir.
Borçlunun hakları da göz ardı edilmemeli, gerektiğinde icra mahkemesine başvurma yolları açık tutulmalıdır.

Sonuç olarak, hem alacaklıların hem de borçluların haklarını bilen ve süreci doğru yöneten kişiler, icra hukuku uygulamasında daha az mağduriyet yaşar.