Samsun Avukat
Bize Ulaşın
05534084721
Meşru Müdafaa Nedir?
Meşru müdafaa ya da meşru savunma, saldırıya karşı orantılı bir karşılık verilmesi durumunda ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran bir kurumdur.
Meşru Müdafaanın Şartları Nelerdir?
Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez. Bir olayda meşru müdafaanın varlığından bahsedebilmemiz için şu şartların varlığı şart olarak aranmıştır:
-Haksız bir saldırı olmalıdır. Bu saldırı hukuka aykırı, haksız bir saldırı olmalıdır. Örneğin bir kimsenin bir başka kimseyi yaralaması durumu böyledir.
-Saldırı gerçekleşmiş, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan bir saldırı olmalıdır. Meşru müdafaanın varlığından bahsedebilmemiz için saldırının o an gerçekleşmesi, saldırının gerçekleşme olasılığının bulunması veya gerçekleşmiş bir saldırının tekrarlanma ihtimalinin bulunması gerekmektedir. Örneğin, A kişisinin B kişisine yumruk attığı bir senaryoda; B, A'ya karşı yaralama eylemi gerçekleştirirse burada B açısından meşru müdafaa şartlarının oluştuğundan bahsedebileceğiz. Bu durumda A yaralama eyleminden sorumlu olurken B ise eylemi meşru müdafaa kapsamında kaldığından dolayı ceza almayacaktır.
-Meşru müdafaa kapsamındaki eylem haksız eylemle orantılı olmalıdır. Yukarıdaki örnekten devam edecek olursak; A'nın B'ye yumruk atması sonucu B'nin yere düşmesi, ardından belindeki tabancayı çıkararak A'ya ateş etmesi sonucu A'nın yaralanması veya ölmesi durumunda B'nin eylemi meşru müdafaa kapsamında sayılmayacaktır. Her ne kadar ilk haksız hareket A tarafından gerçekleşmiş ve saldırının tekrarı mümkün olsa da B'nin eylemi ve eylemde kullandığı araç orantısız olduğundan dolayı B meşru müdafaadan yararlanamayacaktır. Şunu da belirtmek isteriz ki buradaki orantılı olma durumu hem eylem hem de varsa eylemde kullanılan araç için geçerli olmalıdır. Ayrıca aracın orantılı olması demek eylemdeki araçların aynı araçlar olması anlamında da gelmemektedir. Örneğin A'nın B'ye, yaralama kastı ile bıçak ile saldırması durumunda, B'nin yerdeki sopayı A'ya karşı kullanması olayında araçlar aynı olmasa dahi B'nin eylemi ve eyleminde kullandığı araç orantılı olduğundan dolayı meşru müdafaanin uygulanması gündeme gelecektir. Meşru müdafaanın varlığından bahsedebilmek için haksız eylem ve meşru müdafaa kapsamında sayılacak eylem arasındaki zaman farkı da önem arz etmektedir. Keza A'nın B'yi yaralamasından bir hafta sonra B'nin de A'yı yaralaması durumunda meşru müdafaa değil, haksız tahrik hükümlerinin uygulanması gündeme gelecektir.
-Meşru müdafaa ilk haksız eylemi gerçekleştirene karşı gerçekleşmiş olmalıdır. A'nın B'yi yaraladığı bir senaryoda B'nin olay yerinde bulunan C'yi yaralaması halinde meşru müdafaa hükümleri uygulanmayacaktır.
Meşru Müdafaada Ceza Alınır Mı?
Meşru müdafaa ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran bir kurumdur. Dolayısıyla sanığın meşru müdafaadan yararlanması halinde işlediği suçtan dolayı beraatine karar verilecektir.
Meşru Müdafaada Sınırın Aşılması Nedir?
Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması halinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur. Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez.
Meşru Müdafaanın Düzenlendiği Tck'nın 25.maddesinin Gerekçesi Nedir?
Meşru müdafaanın düzenlendiği TCK'nın 25.maddesinin gerekçesi " Maddenin birinci fıkrasında bir hukuka uygunluk nedeni olarak meşru savunma düzenlenmiştir.
Meşru savunma bakımından Tasarı şu koşulları saptamıştır: Bir kere her türlü hakka yönelik haksız bir saldırıya karşı meşru savunmanın söz konusu olduğu belirtilmiş ve böylece kurumun, bazen anlamsız ve sosyal gereklere aykırı düşecek derecede dar tutulmasının önüne geçilmesi istenilmiştir. Ayrıca, şu husus da belirtilmelidir ki, kişileri suç işlemekten caydıracak en etkin araçlardan birisi, suç işlediklerinde karşılık görebilecekleri endişesi olduğundan, meşru savunma hakkının böylece genişletilmesi, kriminolojik yönden caydırıcı etki de yapabilecektir. İkinci olarak meşru savunmanın “haksız saldırı” koşulu bakımından, “gerçekleşen haksız saldırı” ile “gerçekleşmesi muhakkak haksız saldırı” veya “tekrarı muhakkak haksız saldırı” aynı sayılmıştır. Böylece kişilerin haksız saldırılara karşı kendilerini korumaları olanağı daha da genişletilmiş olmaktadır. Savunmanın “saldırı ile orantılı biçimde” olması, yani saldırıyı defedecek ölçüde olması, meşru savunmanın temel koşullarından birisi olarak kabul edilmiştir. Saldırıya uğrayan kişi, ancak bu saldırıyı etkisiz kılacak ölçüde bir davranış gerçekleştirdiği takdirde, meşru savunma hukuka uygunluk nedeninden yararlanacaktır." şeklindedir.
Meşru Müdafaada Sınırın Aşılması Hükümlerinin Düzenlendiği Tck'nın 27.maddesinin Gerekçesi Nedir?
Meşru müdafaada sınırın aşılması hükümlerinin düzenlendiği TCK'nın 27.maddesinin gerekçesi "Madde ile ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran nedenlerin hepsini kapsamına alacak surette sınırın kast olmaksızın aşılması hâli düzenlenmiştir.
Sınır kasten aşıldığında, örneğin, meşru savunmada bulunan kişi vaki saldırıyı defetmek için saldırganı öldürmenin şart olmadığını bile bile ve sırf tecavüze uğramış olması fırsatından yararlanarak saldırganı öldürdüğü takdirde hukuka aykırılığın kalkmayacağı ve failin bu maddedeki herhangi bir ceza indiriminden yararlanamayacağı şüphesizdir. Bu nedenle madde sınırın kast olmaksızın aşılması hâlini kapsamaktadır.
Yukarıda verilen örnekte fail, maruz kaldığı saldırı dolayısıyla ve içinde bulunduğu durum itibarıyla esasta gerekli olandan fazla bir savunmada bulunmuş olabilir. Sınırın aşılmasındaki bu taksir kendisinin cezalandırılmasına yol açabilirse de, bunun için işlenen suçun taksirle işlendiği takdirde de cezalandırılabilen bir fiil olması zorunludur. Demek oluyor ki, bu gibi hâllerde işlenen suçun niteliğine bakılacak ve sadece kast bulunduğu takdirde cezalandırılabilen bir suç söz konusu ise faile ceza verilmeyecek buna karşılık, suç taksirle işlendiği takdirde de cezalandırılabilen fiillerden birini oluşturduğunda, maddede öngörülen biçimde cezadan indirim yapılarak faile taksirli suçtan dolayı ceza verilecektir. Bölüm başlığına paralel olarak, madde metnindeki “hukuka uygunluk nedenleri” yerine, “ceza sorumluluğunu kaldıran nedenler” ibaresi konulmuştur.
Maddenin ikinci fıkrasında meşru savunma hakkına ilişkin özel bir sınırın aşılması hâli düzenlenmiştir. Buna göre, meşru savunmada sınırın aşılması, fail bakımından mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise, faile ceza verilmeyecektir.
Hükûmet Tasarısında, maddenin ikinci fıkrası bütün hukuka uygunluk nedenlerini kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Oysa heyecan, korku veya telaş, ancak meşru savunma hâlinde söz konusu olabileceği için, fıkra metninin başına “meşru savunmada” ibaresi konulmuştur." şeklinde açıklanmıştır.
Haksız Tahrik Ve Meşru Müdafaa Arasındaki Farklar Nelerdir?
-Haksız Tahrik ve Meşru müdafaa arasındaki en temel fark cezai boyutta karşımıza çıkmaktadır. Meşru müdafaa hükümlerinden faydalanan kişi işlediği suç nedeniyle ceza almazken; haksız tahrik hükümlerinden faydalanan kişi ceza alacak ancak cezasından indirime gidilecektir.
-Haksız tahrik ve meşru müdafaa arasındaki diğer bir fark ise haksız eylemin gerçekleştiği süre yönündendir. Meşru müdafaada gerçekleşmiş, gerçekleşmesi veya tekrarı muhtemel bir haksız eylem bulunmaktayken; haksız tahrikte gerçekleşmiş bir haksız eylemden bahsedilmektedir.
-Hem meşru müdafaada hem de haksız tahrikte ilk haksız hareketin kim tarafından gerçekleştiği önem arz etmektedir. Örnek ile açıklayacak olursak; ilk haksız hareketin A tarafından gerçekleştiği bir senaryoda B, A'ya karşı suç içeren bir eylem gerçekleştirirse diğer koşulların da varlığı halinde B hakkında meşru müdafaaya ilişkin hükümler uygulanabilecektir. Ancak ilk haksız hareketin kim tarafından gerçekleştiği belirlenemiyorsa "şüpheden sanık yararlanır" ilkesi uyarınca her iki tarafa da haksız tahrik indirimi uygulanacaktır.
Meşru Müdafaa Yargıtay Kararları
"Oluşa ve dosya içeriğine göre, sanık ....in eyleminin meşru müdafaa kapsamında kalabilmesi için, kendisine karşı gerçekleşen bir saldırıyı o anki hal ve şartlara göre saldırı ile orantılı biçimde def etmek zorunluluğuyla hareket etmesi gerektiği, oysa ki ...'in katılan .....'yı doktor raporunda belirtildiği üzere burun ve dudaklarda ödem ve ekimotik alan oluşacak şekilde yaraladığı, katılan ....'nın ifadesinde "...'in kendisini kapıyı açar açmaz tekme ve tokatlarla darp ettiğini beyan ettiği, ifadesinin doktor raporu ile de desteklendiği, bu nedenle sanık ....'in meşru müdafaa sınırını kasten aştığı" (Yargıtay 3.Ceza Dairesi 2015/723E. Ve 2015/18909K.)
"1) Olayın oluş şekli, sanık ve mağdur anlatımı, sanık ve mağdura ait doktor raporları ve tüm dosya kapsamına göre, olayda meşru müdafaa koşullarının bulunmadığı gözetilmeden, sanığın haksız tahrik altında işlediği atılı suçtan cezalandırılması yerine yazılı şekilde hüküm kurulması,
2) Kabule göre;
Sanığın eyleminin meşru müdafaa kapsamında kaldığının kabulü karşısında, 5271 sayılı CMK'nin 223/2-d maddesi gereğince beraat kararı verilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesi" (Yargıtay 3.Ceza Dairesi 2015/27511E. Ve 2016/9571K.)
