Haksız Tahrik Nedir? - Samsun Avukat

Haksız Tahrik Nedir?

Haksız tahrik kişinin işlediği suç nedeniyle cezai sorumluluğunu azaltan bir kurumdur.

Haksız Tahrik İndiriminin Şartları Nelerdir?

Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi

altında suç işleyen kimseye verilecek cezada indirime gidilmektedir. Olayda haksız tahrikten bahsedebilmemiz için şu şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:

-Haksız tahrik oluşturan bir nedenin varlığı gerekmektedir. Burada meşru müdafaadan farklı olarak meydana gelme tehlikesi bulunan bir haksız eylemden bahsetmemekteyiz. Haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için haksız fiil içeren davranışların işlenmiş olması gerekmektedir. Örneğin, sokakta yürürken hasmını gören bir kimsenin "bu kişi benim hasmım bana zarar verebilir." düşüncesiyle hasmına karşı haksız eylemde bulunması halinde burada haksız tahrik şartları oluşmadığından dolayı haksız tahrik indirimi de uygulanmayacaktır.

-Haksız tahrik indirimi uygulanacak eylem, haksız fiili işleyen faile yönelik olmalıdır. Meşru müdafaada da bahsettiğimiz bu husus haksız tahrik için de şart olarak aranmıştır. Keza A'nın B'yi yaraladığı bir durumda B'nin C'ye karşı haksız eylemde bulunması halinde haksız tahrik hükümlerinin uygulanmasından bahsedilemeyecektir.

-Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi

altında suç işlenmelidir. Örneğin A'nın, B'nin oğlu olan C'ye tokat atması sonrasında B'nin A'ya tokat atması durumu haksız tahrike güzel bir örnek olacaktır.

Haksız Tahrik Altında Kişiye Ceza Verilir Mi?

Failin haksız tahrik altında işlenen suç sonrasında işlediği suç nedeniyle kişi hakkında beraat kararı verilmez. Haksız tahrik hükümlerinden faydalanan kişiye ceza verilse de cezasında indirime gidilir.

Haksız Tahrik Durumunda Ne Kadar Ceza Alınır?

Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

Haksız Tahrik Hükümlerinin Düzenlendiği TCK'nın 29.maddesinin Gerekçesi Nedir?

Haksız Tahrik hükümlerinin düzenlendiği TCK'nın 29.maddesinin gerekçesi, "Maddede ceza sorumluluğunu azaltan bir neden olarak haksız tahrik hâli düzenlenmiştir.

Haksız tahrikin ana koşulu, yapılan haksız hareketin fail üzerinde bir hiddet veya şiddetli elem meydana getirmesi ve suçun işlendiği anda failin bu durumda bu etki altında bulunması olduğundan, madde söz konusu psikolojik hâlleri belirtecek biçimde kaleme alınmıştır. Gazap, aslında hiddetlenmeyi ifade eder; şedit bir elem deyimi psikolojik bakımdan aslında hareketsizliğe, pasifliğe yöneltici bir ruh hâli ise de, burada söz konusu olan hiddete yönelten bir elemdir. Bu itibarla sadece hiddet sözcüğünün kullanılması bu hâli de kapsar idi. Ancak uygulamada duraksamalara neden olmamak için metinde her iki sözcüğün kullanılması uygun sayılmıştır.

Hiddet veya şiddetli elemin haksız bir fiil sonucu ortaya çıkması gerekir. Maddeye bu ibarenin eklenmesinin amacı, ülkemizde özellikle “töre veya namus cinayeti” olarak adlandırılan akraba içi öldürme suçlarında haksız tahrik indiriminin yanlış biçimde uygulanmasının önüne geçmektir.

Maddedeki düzenleme nedeniyle bir suçun mağduruna yönelik olarak gerçekleştirilen fiiller dolayısıyla fail haksız tahrik indiriminden yararlanamayacaktır. Örneğin cinsel saldırıya maruz kalmış kadına karşı babanın veya erkek kardeşin işlediği öldürme fiilinde, haksız tahrike dayalı olarak ceza indirimi yapılamayacaktır. Maddedeki haksız fiil terimi, bir davranışın hukuk düzenince tasvip edilmediği anlamına gelmektedir. Ancak böyle bir haksız fiili yapan kişiye karşı yönelik fiilin varlığı durumunda maddenin uygulanması söz konusu olabilecektir.

Bu düzenlemede ayrıca 765 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan adi ve ağır tahrik ayırımı kaldırılmıştır. Tahrik hâlinde verilecek ceza bakımından aşağı ve yukarı sınırlar kabul edilmek suretiyle olayın özelliğine göre uygulamada takdir olanağı tanınması amaçlanmıştır. Hâkim tahrikin ağırlık derecesine göre yapılacak indirimi saptayabilecektir. Ancak bu indirimin yapılabilmesi için haksız fiilin bir hiddet veya şiddetli elem etkisi doğurabilecek ağırlıkta olması gerekir. Bu nedenle böyle bir etkiyi meydana getirebilecek ağırlıkta olmayan haksız fiiller bakımından hükmün uygulanması söz konusu olmayacaktır." şeklinde açıklanmıştır

Haksız Tahrik Ve Meşru Müdafaa Arasındaki Farklar Nelerdir?

-Haksız Tahrik ve Meşru müdafaa arasındaki en temel fark cezai boyutta karşımıza çıkmaktadır. Meşru müdafaa hükümlerinden faydalanan kişi işlediği suç nedeniyle ceza almazken; haksız tahrik hükümlerinden faydalanan kişi ceza alacak ancak cezasından indirime gidilecektir.

-Haksız tahrik ve meşru müdafaa arasındaki diğer bir fark ise haksız eylemin gerçekleştiği süre yönündendir. Meşru müdafaada gerçekleşmiş, gerçekleşmesi veya tekrarı muhtemel bir haksız eylem bulunmaktayken; haksız tahrikte gerçekleşmiş bir haksız eylemden bahsedilmektedir.

-Hem meşru müdafaada hem de haksız tahrikte ilk haksız hareketin kim tarafından gerçekleştiği önem arz etmektedir. Örnek ile açıklayacak olursak; ilk haksız hareketin A tarafından gerçekleştiği bir senaryoda B, A'ya karşı suç içeren bir eylem gerçekleştirirse diğer koşulların da varlığı halinde B hakkında meşru müdafaaya ilişkin hükümler uygulanabilecektir. Ancak ilk haksız hareketin kim tarafından gerçekleştiği belirlenemiyorsa "şüpheden sanık yararlanır" ilkesi uyarınca her iki tarafa da haksız tahrik indirimi uygulanacaktır.

Haksız Tahrik Yargıtay Kararları

"Ceza sorumluluğunu azaltan bir neden olarak düzenlenen haksız tahrik; kişinin haksız bir fiilin kendisinde oluşturduğu hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi durumunda kusur yeteneğindeki azalmayı ifade etmektedir. Bu halde fail, suç işleme yönünde önceden bir karar vermeksizin, dışardan gelen etkinin ruhsal yapısında meydana getirdiği karışıklığın bir sonucu olarak suç işlemeye yönelmektedir. Bu yönüyle haksız tahrik, kusurun irade unsuru üzerinde etkili olan bir nedendir. Başka bir anlatımla, haksız tahrik halinde failin iradesi üzerine bir zayıflama meydana gelmekte, böylece haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altındaki kişinin suç işlemekten kendisini alıkoyma yeteneği önemli ölçüde azalmış bulunmaktadır.

5237 sayılı TCK’nın 29. maddesinde yer alan haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gereklidir:

a) Tahriki oluşturan bir fiil bulunmalı,

b) Bu fiil haksız olmalı,

c) Fail öfke veya şiddetli elemin etkisi altında kalmalı,

d) Failin işlediği suç bu ruhi durumun tepkisi olmalı,

e) Haksız tahrik teşkil eden eylem, mağdurdan kaynaklanmalıdır." (Yargıtay 18.Ceza Dairesi 2016/6000E. Ve 2018/3079K.)

"Somut olayda sanık müştekiden alacaklı olduğunu, alacağın ödenmesi için aradığını iddia etmiş ise de sanık borçlu olmadığını beyan etmiştir. Hukuki yollardan alacağını tahsil yoluna başvuru olanağı bulunan sanığın müştekiyi hukuka aykırı 30 kez araması eyleminde sanığın lehine TCK 29. maddeyi uygulama koşulları oluşmamıştır.

Her ne kadar müştekinin borcunu ödememesinin haksız tahrik oluşturabileceği söylenebilir ise de; ödeme gücü bulunduğu halde sırf kendi menfaati yahut alacaklıyı zor durumda bırakmak için borcun keyfi biçimde ödenmemesi, alacaklıdan mal kaçırılması, gerçeğe aykırı beyan veya vaatlerde bulunulması, borcun istenmesi sırasında alaya alma, gibi davranışların haksız tahriki oluşturan bir fiil olarak kabulü mümkündür. Borcu ödememe tek başına özel hukuktan kaynaklanan bir uyuşmazlık olup, ceza hukuku anlamında haksız tahrik oluşturacak bir haksız eylem değildir. Salt borcu ödeyememenin haksız tahrik oluşturan haksız bir fiil olarak kabulü mümkün değildir." (Yargıtay 18.Ceza Dairesi 2016/9638E. Ve 20186863K. - Karşı Oy -)